vendredi 16 mai 2008

Nisada Occitana

Aici jos d'exemples caricaturals de la libertat d'expression qu'esperam pas de veire florir aici. Mas que coma Clara Casal l'actualitat comanda.


A esquerra se pòd veire una polida nisada occitana que contunha de coar: Lafont, Manciet, Roqueta, Bodon, Perbosc.

Qu'es pas de creire que las besengas anisèron dins un cendrièr public.

D'òmes pietados escriguèron un papèl :

Pregaria de pas tubar.







A esquerra totjorn la meteissa nisada a mand d'esperar minjar un vèrm , un sautaboc, per un espèr de subreviure per las cinq provinças .

Envejat per un expert american de la guèrra psicologica. Foto prèsa per satelita e dròna, l'aplèch fotopornografica , empegat al cuòl d'una formiga volenta

















Aici un exemple de discutida per la salvagarda de las lengas minorisadas.
A drecha la cambra dels deputats
D'un jove jornaliste que quicha mai que mai...

Que pròva plan consi lo païs dels drèches de la femna pòd conflar ... .
NDLR De segur que soi d'a fons contra aquelses
quichadas que mena ren de bon , levat de toristalha dins lo païs d'Abeluc .
Que sabem plan que França fa son possible per que parliam françès coma cal.

mercredi 14 mai 2008

La menina disia seguida e fin

........

Tornèt al casal, qu’èra a l’abroa del vilatjon. Crosava d’amics que lo conflava : e ben Joan l’as trobat lo Segret ? o ten gaite lo Furgairon que sab pas onte penjar lo lum. Butèt la pòrta. Joana s’estonèt de lo veire tornar tan lèu del trabalh. De que fas Joan ? Joan diguèt : me cal anar a Malavila portar d’ aplèches al remolaire. Joana tornèt : mas i sias pas anat diluns passat ?E Joan bufèt : Oc mas las afustèt pas totes.

Abraçèt los nens aimats. Joana lo gaitèt laguiosa. Joan l’abraçèt tendrament en li alisant la cabeladura. Joana plorèt ? Devinhava que se passava quicòm? Èra pas de son biais Joanon. Messorgas de Messorgas. Podiá pas quitar de mentir.

Tornèt lèu al trauc del canhàs. L’autre li faguèt sinhe sens dire un mot e davalèron dins lo trauc al pus fons. Quand de temps ? O sabiá pas. Caminavan muds. Una ratapenada giganta s’acranquèt a sos pèlses, un rat, tal un singlar, lo mordiguèt als pompils, un mena de leon de cavèrna, als dents de sabra, los agachèt trescambar dins lo gravàs en se lecant las bregas. Se vesiá a pron pena. Una lusor neblosa tombava, que donava als ròcs l’aire d’unas mascas rescondudas, à l’espera dins l’escuresina, de chucar per los uèlhs, la rason dels òmes. Joan tremolava. Lo canlop alongava los passes, òm auria dich que voliá lo pèrdre dins lo labirint de tunèls. Esperatz -me un pauc bufèt Joan. L’autre : Mancariá pas qu’aquò. A l’endrèch mai perilhos, aranhas, leujas, escorpions, sèrps, luserps, rainetas verinosas, aici aquò’s pas que poison e mòrt lenta. Coratge i a pas qu’un quilomèstre d’abans lo grand cabuç.

Joan n’en podiá mai. Trentalhava, se trucava als ròcs, lisava sus la tèrra fangosa, se talhèt lo cap a una estalactita, e la sang rajèt fòrt. L’autre jaupèt: despacha-te senon… S’entendiá lo galòp d’unas bèstias que los escorsavan d’ara. Lors passes tindavan contra las parèts regolejantas d’aiga negra. Una canhada de tot que s’aviudava de carn, se sarrava d’elses e lo canlop sautava totjorn mai luenh.Udolaments de la mòrt e fèsta del sang.

Levèt lo cap e vejèt luènh una taca mai clara. Lo canlop se tenia a cent mèstres. Joan tombèt, se recaptèt com’un ressòrt. La sang li tampava los uèlhs. Se revirèt sens coneisser los monstres, de mena de iènas que renavan, en escupissant de borrilhs de bava blanca. Joan compreguèt qu’arrivariá pas de rejunher lo can lop. Per astre, d’un còp lo corredor venguèt estrèch coma un còl d’embucador. A mai lo vial zigazaguèt. Joan soscava pas pus. Butava contra’ls ròcs. Rebombissia en s’apialant de las mans. Tombèt encara. Los aussisia mai prèp. Alara jetèt la toalha blanca ambe los bocins de carn. Ausiguèt un mescladis de japals, de cridals enjertables. Mas la galopada infernenca reprenguèt lèu coma s’al revèrs l’aconsideravan pas que coma d’apetissadisses.

Joan vesiá plan lo canlop arrestat que l’esperava. Li faguèt sinhe de correr mai lèu. Joan trimava per levar los genolhs. Pensava a Joana, als enfants. Folia, capuditge, avuglament.Tre la debuta. Consi aviá pogut daissat femna e nens polids. Jamai non los tornariai veire. Plorèt en trescolant dins la grava. Se revirèt e fisèt son èime a Diu. Ausiguèt l’alenada de la ièna la mai pròcha sul copet. Ausiguèt lo claquament sec dels crocs. Sentiguèt una odor de poirid lo plegar. Al coide de la galaria d’un darrièr vam, se jitèt dins lo penjal pel sòl cubèrt de mofa roja. Alisèt encara sus l’esquina en cridant son esglai. S’espèrava l’agantal crudèl pel còl entre qu’una autra li furgariá lo ventre, a el lo Furgairon, per li debanar los tudèls. Sabia que la mòrt seriá lenta, qu’aquelas bèstias lutjan mantuns còps per los milhors tròçes, e se jogan de sa preda.

Mas que ren venguèt. Se revirèt. Totes se tenian arengadas sus una ròca blanca e plata. Gemegavan de rabia sens poder l’atenjer, que podian pas passar lo terme invistable del darrièr coide. Joan se rebalèt. Retrobèt lo canlop sietut a l’abroa del tobogan gigant, que se’n vesiá pas la fin. Alara lo canlop li diguèt : lo vòls coneisser lo Segret ? Joan capejèt òc ben.

Lo can lo butèt. Joan cabuçèt en cridant sa paur.

E dempuèi camina sus la Luna ambe son fais sus l’esquina.

dimanche 11 mai 2008

Doas femnas dins lo cap en 1968



















L’amor com’un miratge,

Gavach.

Aital me sonèron. Fa bèl temps. Pas missants l’escaisnom. Sonque trufaire.

Que lo car me pausèt dins la carrièra granda de Sant Remi. Una permession de très jorns. Entre las fèstas de Sant Remi çò just. Tota la citat ne tremolava e se lecava las pòts de plaser.

Èri pas arribat acò de l’oncle qu’o sabiái jà. Deman deslargarian los tòròs dins las vanèlas . Deman i auriá un fum d’amusaments de pertot. Des rasetaires vendrian de Camarga per levar las cocardas sul morre, en te fasent des sauts, perilhoses, per dessus las banas de las bestias que corsejarian tèsta baissada, totes los falords que se metrian pel camin. I aviá d’argent al cap. Fòrça argent. Que los caparuts de la Boca de Ròse fasiá pas lo viatge per ren.

Subretot i aviá lo solhèl que plombava. Que dusc’ara m’èra amagat a l’ombra entre tot lo viatge, mas ara qu’i podiá pas escapar. Dètz oras de car e de tren. Eri cansat. Sai que m’èri desacostumat a la calorassa. Demandavi que de me pausar un pauc. N'avia un sadol del bruch .

Vèjèri de luenh l’ Odile , qu’espendissiá la bugada sus la terrassa del sèu primièr estage. Devià saupre ma venguda . Mas non èra pas possible. Me faguèt sinhe. Li sosrisèt amistosament, en levant lo braç . Portava una rauba negra al ras, una mena d’embual botonat mai que cort, que daissava mirar de braves boçins de carn, entre que levava los braçes per acrencar los vestits. Penjèt de braias de totas las colors…Las sèunas. De qu’auriai pas donar per èstre a la plaça del sèu faudal ?

Engolèri la saliva, la lenga secarosa. Que me pensavi pas que d’èla amont, a la casèrna grisa de Borges onte me trobat encadenat. Las nuèches, e los quites jorns de soscar a n’aquelas jornadas sus la plaja , l’annada passada, quand venguèri per las meteissas fèstas. me sovenia de sa boca , que me demandava en mormolhejant, de li passar de l’òli , de la crèma per l’aparar de las rajadas del solhèl…

Mas Diu del cèl que la vida pòd èstre bèla !

Polit margue. Bèla bandason. M’enlucernava entre los jorns e las nuèches que revertavi l’ase de Bartissòl , un vièlh pacan del païs naut , que seguia un ase mostros que quitava pas de quilhar tal un pòrta drapèl d’una armada gloriosa e bestiassona , que non jamai plantèt son aste sus quna montanha que siaguèsse , o quitamment entre doas montanhas de sauma femenèlas , lo paure , qu’o faguèsse , disian totes , son viech auria petat coma de veire, còp sèc, de gauch. Lèu, d’un biais li revertaria, se contunhavi. Eri l’ase de Bartissòl , levat que la miuna , pus mendre de segur, la teniá coma la lama d’una espasa agusada e esbrilhaudenta , que desesperavi de me’n servir un jorn. Quand de còps l’avia servida a l’Odile en pensada , ambe de la confitura même, per que decelèsse pas la mostruositat de la causa que se podià pas plegar, coma o pòd far ambe sa lenga un cameleon, ni aplacar sus la cuèissa , quite a li far una ligatura. Que me soveniá plan consi , d’unes còps, m’arrivia de marcha coma una cranca, sul costat per amagar la punta vergonhosa que per astre butava e s’enganava dins la cencha, o même , de me plegar subte en semblant de sentir montar una crampa. Alara me demoravi qu’a me sière lèu en pensant subretot de ren, en quichant las sòlas sul sòl, tot en sarrant, d’una man , per la pòcha, las colhas a las raices per pas tombar dins la vergonha totala. Lo monde peniá de s’explicar aquelas replegaments subtes e se pausava de questions.

Levat las meninas , que d’unes uèlhs clars , decelevan ma quilhadura longanha en cascalejant crudèlament. Joves , mefisatz vos de la meninas . O sabon totas las comedias dels paures òmes que cercan gaireben totjorn quicòm per menar l’estèbe al cap de sa règa . Que d’unes còps d’unas se dison que per ma fe, i tornarian ben un còp. Imagina paure nèci çò que podria far una femna plan madura assabentada aital, alara que fan pas, passat un atge, levat la messa, que legir de longa « consi tot se podria èstre de son milhor ».

Marchavi cap a l’ostal de l’oncle, que m’aculhissiá. Lo meriti ne’n revenia a la tantina Alicia, que sabiai pas ont anar, per mintjar e me jaire. La maire m’avia dich quand sarrava los tretze ans que caliá pas pus comptar sus èla. Coma dabant èra jà aital tanben, foguèri pas desvariat. .Sens un sòu dins la pòcha. Sens ren sus l’esquina que los vestits qui èran jà un an i a. Te daissas amaginar lo demai.

Somiavi d’èla, l’Odile, sens poder ren tener , sens aver gausar d’alisar la man sus los pompilhs, de chucar las floretas roginosas e nolentas que Diu li semenèt de pertot. Onan èra alara l’òme pus grand de ma generacion. E totes los de mon atge partajavan l’idèa. Un marga dèu servir per son aplèch. L’organa crea la fonccion . La galina o l’ùou : nos en chautavan. Aquò èra pas la question.

Al moment de passar la pòrta qualqu’un me cridèt. Me revirèri : lo Romiu cappelat :

- Te l’Alan, sias aici, ? Dintra. O los amics lo gavatchon es arribat… Te as pas la sèt ?

Me trobèri forçat de reconeisser que tenia rason. Aviai la sèt , una rabia de sèt que te trapa per las cojonas. Lo seguèri al long d’un corredor . Traversèrem una cort larja ont grèlhava un olivièr. Dintrèrem dins la cava. I avia ja mantunas personas que coneissiai gaire, per causa de la luminositat . Festejavan lo Dieu Pan. Tròp de contraste , coma s’èri passat d’un banh de metal fondut de l’infèrn , a l’aiga gelada de l’escuritat d’una balma.

-« te lo gafet …. qu’es soldat ara ? »

Degun l’ausiguèt l’oncle. Las presentacions èran fachas.

Totes cridavan. Parlavan de caça. Que los conilhs desapareissavan, los perdigalhs tanben , las lèbres se vesian pas pus. E se vojavan de grands veirats de vin. Amb un tudel en plastic que pompava drèchament al barricòt. Del productor al consomator que !

Reconeguèri enfin l’oncle. A pron pena se nos podiam ausir. M’assegurèt que la tata m’espèrava pas tant lèu qu’aquò. Crèsiá qu’arribariá dins la vesprada. Tastèri lo vin novèl. A galatas. Tres o quatre menas de vins novèls. Puèi coma miètjorn se sarrava passèrem a l’aperitiu. Lo jaune rajèt espès. Romiu me convidèt pel lendeman,al ser, per minjar la lèbre que veniá de tuar, amb l'autò. Diguèri de oc.

D’un còp tot se virèt. Èri complètament cansat pel viatge e l’alcòl me fenissiá.

Quantes n’en beguèri ? Dètz ? Benlèu mai. L’oncle me tirèt per la marga de la camisa. Entre que los autres se trachavan pas sonque de ièu . Degun se trufavan que totes èran bandats a la clau. Ne’n aviái pas sonque conegut que dos o tres que tenián los còps d’aperòs coma un can enduran las nièras . Mas ièu me rabalèri mal. Quna vergonha.

Passèrem lo portalh a una ora e mièja petanta. L’oncle l’assegurèt. Ausissiái tindar una campana sens saupre ont se trobava , dins lo mèu cap, o defòra. Erèm pas tardièrs. Alicia nos cridèt pas. M'avia a la bona. Nos sièguèron sens que capitèri de trapar l’equilibre. La vertat se faguèt quand me levèri lèu per cavalar als comuns. Vomiguèri longtemps tota la vinassa e l’anis.

I demorèron un quart d’ ora a far cantar los tudèls, l’ase, l'estomac, dusca la mesolha sai que vomiguèri. E per astre tot s’apasimèt. M’en tornèt a taula, ont la familha faguèron semblant de ren.

Mas qualqu’un èra vengut. En arribant a Sant Remi soscava d’èla . O auriái pas gausat de creire. L’aviai pas viste, mas sietuda dins la reira sala se tenia Joana. Se virèt. Plantèt sos uèlhs dins los mèus. Faguèt mina de me descubrir. M’eissuguèri las pots per l’abraçar . Me sorisià tala una santa.

Joana èra la segonda companha de pensada. Levat qu’èla me fasia pas quilhar, mas bredonejar coma un nen. Tre que pausava sos uèlhs vèrds sus ma paura carcassa d'espaurugal. Diu qu' èra bèla e la vida amb ela .

Se pògua que t'aima un pauc?

Mai et Juin 1968 èran passats coma un raisve de libertat. Era aital… Aviai doas femnas dins lo cap , una de casada e l'autra pas e las aimavi totas doas.