Lo pipach roge cantèt de longa tre que la prima arribèt.
La longa marcha occitana , tal un camin de crotz
La passejada mespresada pels que parlan pas pus,
Uèi a la prima,se vei tot clar, la nòstra davalada ,
Francès d'academia que nos barran l'astrada,
Son venguts muds, los garrèls de la nòstra esquerra,
Es que los cal espelucar de la pèl a l'òs de la cèba
pel contra pèl , chuc amoros , pels canhas e paucs vals,
Sèm aqui e vos mostrarem, acuolats contra tèrra
Los vòstres ridiculs, entre,que cantarèm.
Sèm benastrucs , e vius, coma d'aucèls al niu.
La Tèrra , e los bòscs solombroses .
E los rius prigonds de la trocha negra .
Vertats qu'uroses sèm aicí ...
Los òmes morisson de vielhum.
Que comptem pas los joves mòrts.
Un còp, dins ma carrièra, un saberut me diguèt son necitge:
Los òmes morisson pas de vièlhum, non
morisson quand traucan al cap sa saca d'esperança.
Òc sa secaresa que li plega lo còr e lo còs
que se vei plan los qu'an tot oblidat de sos espèrs,
es a dire de son enfància. E que s'ameritan pas de viure.
E contunhèt lo vièlh ame son necitge.
Las fòrças celèstials l'acompanhan sa davalada ,
Aital per totes. Vièlhs e joves qu'an perdut son vam.
Los que pòdon pas , que gausan pas , e que volontan pas cap d'avenir.
Que la natura es acarnassida de nos far escampar la nòstra semença .
Pareis que serem una mena de portaires oblidós d'un messatge ADN subrenatural.
Qu'unses Dius despietadós nos cercan bregas?
Alara , l'amic l'as vojat ton sacon semenador.?
Seriam pas mai que los portaires de l'eiritage genetic?
Que revertariá pas qu'un craba?
Mas que la civilisacion umana a d' escapar a la tòca inumana de la natura.
E a la volontat «dels» Dius.
Deman serà la fèsta de la francofònia, es a dire la nòstra fèsta dels occitans.
França mostrarà al monde consí venguèt la patria dels dreches de l'òme respectuosa de la diversitat?
Nos cal saludar aquela engana etèrna .
Sèm venguts los reis de la francofònia... Nosautres los occitans. La parlem la lenga ponchuda, mas fasèm de longa d'esperfòrç per la parlar melhor.
L'occitan del miègjorn udola de plaser , quand la còla occitana de rudbi se'n va jogar al nòrd.
E nos agrada que lo camin sia long , a la mesura del nòstre necitge...
Deman l'esquèrra (a a a a) serà elegida , mas totjorn tan socitosa de nos plegar
dins las pelhas dauradas de Paris.
Lo socialista es aital mas encara , l' ump, lo pc , lo Npa , lo FN e los autres . Los sindicats e las glèisas. Son totes estacats de nos crebar...
I aura pas jamai que los occitans per salvar l'Occitània e la lenga...
Nobel Mistral 1904 .
Leicon de diversitat francèsa.
1904 MISTRAL NOBELIZAT; Lo 23 de novembre de 1901; lo jornal de l'Europe publiquèt una novèla incresabla que disià atal:" "Nos mandam d'Estockholm que l'Acadèmia suedesa a concedit lo prèmi Nobel de 300 000 francs , per de meritis literaris al poèta provençal Frederic Mistral, autor de l'epopèia de Mirèia ." Avèm dit que la novèla èra incresabla e o èra efectivament del punt de vista parisenc. Era pas possible qu'un poètalhon occitan foguèsse estat preferit a un poèta francofòn ! Las protestacions gisclan de pertot . Lo chauvisnista Gaston Paris , complètament desalbirat , parla d'abominacion e la dòcta Academia francesa se n'enfusca . Receu la novèla coam una bofa. E totes , dins lo pichon mond de Paris , de reagir. Vòlon far cessar l'escandal. Copsèc las intrigas se desvolopan e mai las pressions de tota natura sens comptar las representacions mai vergonhosas tant qu'i a que l'inofensiu Sully Prud'homme , que non sap res d'aqueles manipòlis, es nomenat en lòc e plaça de Mistral dont la personalitat èra massa encombranta. L'Acadèmia suedesa espaurugada, fasent pè enre , la novèla publicada per l'Europe vai èstre dementida al prètz d'un polit desòrdre mediatic, mas pauc impòrta ja que la literatura francesa es sauvada e que lo païs dels drechs de l'òme triomfa gracias a unas d'aquelas malonestetats dont es costumièr. Mas l'istòria coma o sabem totes , s'arresta pas aqui . Malgrat l'atitud sectària dels intellectuals franceses, l'Acadèmia fa tot d'un còp pròva d'un certan esperit d'independéncia . D'efecte lo temps a passat e, en 1904 en inhorant las admonestacions de la França , los academicians nordics atribuïsson enfin lo primièr prèmi a Frederic Mistral mas, coma la subjeccion a l'esgard del pol Gallès emprenha encara nos esperits, es decidit que lo partejarà ambe lo dramaturgue castelhanofòn Jose Echegaray. Om espèra qu'ambe aquesta mesura sornarosa, lo pichon mond parisenc sèran mens contrariats . Lo prèmi es donc acordat a Mistral en consideracion de sa poesia tant originala, tant geniala e artistica qu'es lo rebat tant fin de la natura e de la vida populara de son païs, e tanben en rason de son important trabalh dins lo domèni de la filologia provençala...." Se vei qu'aquela distincion onora non solament lo poèta mas tanben l'autor del Tresor dòu Felibritge e lo fondador del Mueseon Arlaten. Lo nom e l'òbra d'Echegaray van de seguit tombar dins lo desmembrièr dementre que la glòria de Mistral quitarà pas de s'espandir. L'actitud de certans intellectuals franceses es sovent considerada coma una simpla reaccion epidermica d'òmes que se cresiàn investits d'una responsabilitat nacionala. Aquela rason foguèsse vertadièra, aquò mostrarià que, dins aqueste cas coma dins d'autres, l'equitat e la morala an pas res a veire ambe los jutjaments officials . L'istòria del premi Nobel de 1904 nos rapèla que l'intelligentsia francofòna es presta a escrapochinar per totes los mejan las temptativas dels escrivans e dels creators de las regions allofònas. Lor cal demorar dins lo relarg que lor es reservat : lo del provencialisme, del folklòr, de la marginalitat , o mièlhs encara lo del cementèri. Malgrat las esitacions que foguèron las seunas, cal saber presar a sa justa valor la causida de l'Académia suedesa que saupèt capténer fàcia al terrorisme intellectual françès. D'autors illustres coma l'occitan provençal Robèrt Lafont o lo regretat catalan Jordi Ventura , e planes d'autres an dit las grandors be las flaquesas de Mistral. L'òme es ondejant , divèrs, de còps quand i a irresolgut. Portarem pas cap de jutjament perque , davant la majestat de l'`bra , nos sentem pas lo drech de donar lo vam a d'impressions fugitivas , non sufisentament apevadas. Notarem solament que l'autor de Mirelha refusèt mantuns còps de dintrar a l'Académia francesa qu'avià pr'aquò coronat Mirelha , Nerta e lo poèma dau Ròse . Mostrèt atal que s'èra d'aquel Estat èra pas d'aquela nacion. Era un cluc d'uèlh-prudent sens cap de dobte- a las generacions pus avncivas que contunhan lo combat. De Cristian Rapin lo 17 de setembre de 2004 Dins la revista del PNO/ |
Lo parlaire african;
Una agla polida que parla. Dins los aubres, las autras que son pas tant polidas qu'aquò...
respondon pas .
Lo bòsc es mut.
Mas la paura ausís que lo resson de son crid garrèl...
Paura agla del bèc roginèl ? De que fas?
E tu Provençal siás aquí? E tu Lemosin siás aquí ? E tu Gascon siás aquí? E tu Lengadocian siás aquí? E tu Auvernhat siás aquí?
E lo resson que ditz, òc sèm aicí dins los aubres , mas avèm pas envejar de parlar.
Que nòstra lenga es pas çò meteissa...
Que ne pensatz...
E de s'alisar la pluma.
Alara la vida es bèla?
Òc que totes los aucèls d'òc son jocats...
Mas ont ?
Sus las brancas de l'aubre de l'òrt sagrat?
O sus l' aubre de las espinas ponchudas que te clavèlan ....
Lo taupin es un insècte espantant.
Escotatz puslèu.
Aquel babau pòt sautar, davegadas. Me diretz que i a ren d'espantant , que lo sautaboc sauta tanben e lo quite caval, e l'òme baste que ne trobèsse lo vam.
Òc mas lo taupin pòt sautar d'esquina.
Amaginatz una tortuga revirada sus l'esquina e que sauta, per se recaptar. Pas de creire non?
E ben aital l'avètz lo taupin. Qualques còps quand n'a besonh sauta d'esquina. Lo pòble s' esbalausisson de veire lo cranc marchar sul costat. .... E de la sèrp cambiar de pèl...
Aquel insècte es benlèu lo que sembla lo mai pròche d'un òme (o d'una femna) politic.
Que lo taupin sautèsse d'esquina nosautres o sabiam pas ....
Per aquel fach li cal un cesar...
Al Rwanda te cal anar, per veire los, que son mesclats a las pèiras a las cendres.
Los an copats coma las galinas , un jorn del mercat, e los enfants, ne mangèron,
Al Rwanda o te disi te cal anar te passejar per veire la grandor d'una politica .
Pareis qu'a la debuta totes volián pas tuar , copar o escarnir los « etiopians »
Coma los sonavan e que los getavan al flum qu'es la sorga del Nil....
Pareis qu'a la debuta , al miègjorn del Rwanda , se fasián amics hutus e totsis.
Al nòrd n'i avian pas gaire de tustsis que las avian totes escanats jà.
Al Rwanda nos cal anar ; per veire, ont son las pèiras e los òsses mesclats .
Me sovèni que fa gaire de temps, se parlava pas que del chapla de Srebenica .
Sabètz lo Kotchener , l'òme del sac de ris etiopian, , lo director de la Bosnia .
Nos empachèt d'escotar lo chaple gigant de Rwanda, e lo flum de sang.
Nos assadolavan ambe los Serbes e lor demandavan un dever de memòria.
Coma se nosautres dins Argeria, dins Siam , dins Tunisia , dins Marròc...
Avian fach lo mendre pus pichon dever de remembrança...
Mas qu' al Rwanda las causas ne virèron pas coma cal , foguèt coma a Besièrs .Total.
A pron pena dètz jorns lor calguèt per sortir de la casa ambe la destral.
Per dire que los òmes e las femnas èran prèstes per la granda sanqueta .
Imagenatz un pauc , lo vesin qu'afusta lo cotèl, la rèssa, lo martèl e los clavèls.
Aqueste matin un òme se questionava sus França Cultura per dire .
Non i aguèt pas cap de pre-meditacion, d'acampada generala coma o faguèt Hitler pels josieus .
Imagenatz, que deman sortissètz de la tuta ambe lo bigòs per tuar.
Coma aquò, simplament , sens rason , juste pel plaser de tuar , d'un còp , subte?
França joguèt son ròtle major, coma d'acostumada , de se mesclar de tot
Solida la politica d' òmes, de saberuts uèi a mand de passar a la casa preson?
Que jamai ne saurem lo nom . França apara totjorn sos ases , subretot los de l'escòla superiora.
Visca la republica, la patria dels òmes , de las femnas , e dels cavals...
Los crims dels autres, aquò's nòstre pan, a nosautres, francés
Uèi : amassada regionala de la cultura jos la presidéncia de Martin Malvy.
Que se debanèt jol's capitèl de la Granaria de Balma :
Que de nòu?
Que l'Estat ven de tirar las resorgas de las regions, qu'an pas mai de dreches ambe las talhas..
Que totas las accions engatjadas seràn perseguidas.
Se parlèt de teatre , d' espectacle viudant , d'ajuda al cinemà, d'escalpraduras , d'exposicions, e de passatge al numerica . Se parlèt tanben de l'ensenhament de la musica.
Se parlèt enfin d'occitan, tres segondas d'occitan, ( de la fin de l'occitan?) d'escòla , per soslinhar l'ajudar a l'ensenhament a la lenga d'òc .
Me pareguèt pas gaire convencut, lo president . Revertava una mesura d'acompanhament dusca a la mòrt
Nos daissèt a miègjorn, que deviá rescontrar Montoya , le president de Catalonha
Espèri que li diguèt : plan venguda senhor Montoya al còr bategant d'Occitània . E non pas , França , medalha d'òr des dreits de l'omenèl, de la feme, e dels immigrats, es gaujosa de vos convidar.
Mas o pòdi pas dire. Qu'ai pas cap d'idèa de l'òme.
Auriá tanben pogut cridar
Sénher Montoya : sabètz pas lo miracle , que dins França i a des lengas minoritàrias. E ben França o notèt dins sa constitucion. Es pas bèla França tèrra de libertat? E nosautres, sénher Montoya , dins Miègjorn Pirenèus venem de donar 1 milion d'euros per saubar lo patés... Es a dire la mitat d'un eurò per estajant . Un esfòrç qu'es pas de creire ....
Visca la cultura , visca la lenga d'òc e visca la diversitat franchimanda e europenca.
Mas que benlèu m'engani....
Sens cap de volontat de mai. Sem forçats de comprendre que la lenga d'òc es venguda una mena de missanta consciéncia , sabètz la que fòrça d'elegits, de manténer un malaut, per pas dire un vièlh, viudant ambe l'ajuda clinica de las alenadas artificialas o d'un SAMU quitament prefectoral.
Òc quitament a la cara de l'UE. Per se netejar las mans a la lèu lèu... Per pas se trapar la vergonha.
Elegits que son pas , que las monacas , de sas representacions popularas, e las ombras de sa desirança d'eternitat.
Ajuda..... per èstre pas lo que nos clavarà las parpèlas... Que sia aprèp un tan longa subrevida mortala ambe un rei vengut del nòrd...O que sia per afogament , estrambòrd de democracia , de la diversitat vertadièra?
O França , al cap, lo país uniformisat ...
Moralitat: benl�u que lo monin d�u pas montar al cap de l'arbre , benl�u que l'�me davala pas de l'arbre e que lo monin es pas de la familha...
Benl�u que l'�me es pas dinhe de dem�rar dins l'arbre ambe lo monin.
