Mirgas e Mascles

Of Mices and Men

J Steinbeck.

o

Mirgas e Mascles

pintradura inspirada per la dòna del pesolh de De de Latour

-vos vau dire… Diguèt , fin finala, lo darrièr tipe qu’aguèt lo lièch èra fabre. .. Un brave bogre , que se trovava jamai net. Se lavava las mans même aprèp lo repais.

-alara , consi se far qu’i aviá pesolhs…

Jòrdi sentissiá la colera montar doçament. Lennie pausèt la saca sul lièch e se seiguèt . Agachèt Jòrdi la boca badanta.

-me’n vau vos dire, diguèt lo vièlh, aquel faure se sonava Whitney , diguèt lo vièlh , èra una mena de tipe qu’auriá escampilhat de pertot , aqueste dacòs, per que i ajèsse pas de pesolinas … Pas que, per mai de seguretat, comprenètz ? Me’n vau vos dire çò qu’aviá coma tissa de far… A taula qu’espelucava las patanans bolhidas, e, levava la pus pichona taca . E qu’i ajèsse un punt roge sus un uòu, caliá que zo rasclèsse. Finalament , partiguèt per causa de la noiridura. Vejètz , avètz aqui aquela mena de tipe qu’èra… net. Lo dimenge se vestissiá totjorn , mèsme se sortissiá pas, passava la garvata , e, puèi demorava seitut dins la cambra.

-Ne’n soi pas tant segur qu’aquò diguèt lo Jòrdi septic. Per de qué partiguèt alara, e de que ne diguessètz ?

Lo vièlh metèt la boita jauna dins la pòcha e frètèt del punh la gauta mal rasada, eiriçada de pèls blancs.

-Ben … Partiguèt simplament coma aquò, coma òm fai . Diguèt qu’èra per causa de noiridura.

Aviá envèja de cambiar . Donèt cap d’autras rasons que la noiridura. Diguèt sonque un ser : « donatz çò que devètz » coma fasem totjorn.

Jòrdi levèt lo matalas e fintèt dejos. Se clinèt e inpectèt la tela , menimosament . Sul pic Lennie se levèt e faguèt la meteissa causa per lo sèu lièch. Finalament Jòrdi pareguèt satisfach. Desrotlèt la saca , pausèt las afars sus la laissa, son rasador, un boçin de savon , un botelhon de pilulas , son liniment , e son braçalet de cuèr. En seguida faguèt menimosament lo lièch ambe las cobertas. Lo vièlh diguèt :

- me pensi que lo patron serà aqui dins una menuta. Solide qu’èra furios, aprèp vosautres, quand vos vejèt pas aqueste matin. S’adusiguèt tot drèch ont dejunavan e diguèt :

- Ont que son estats fotuts lo camp los novèls ? E amai cridèt lo palefrenièr.

Jòrdi escafèt un plec sul lièch.

-gulèt al palefrenièr

-e òc, vos vau dire , que lo palefrenièr es negre.

-un negre, e?

-e òc , un brave tipe. Que ten l’esquina torçuda , la ont se trapèt un còp de pèd de caval . Lo patron l‘atrapa quand s’encanissa. Mas que lo palefrenièr se’n chauta . Legis de longa. A de libres de pertot dins la sia cambra.

-de qu’es aquela mena de tipe lo patron ? demandèt Jòrdi

-oc ! es pron gente. Se met en rabia d’unes còps, mas es pron gente. Me’n vau vos dire, sabètz pas çò que faguèt per Nadal ? E ben nos portèt un galon de wiskey, aici meteis e diguèt : « beguètz vòstre sadol , valents, que i a pas cap qu’un Nadal per annada »

-per de vrai ? Tot un galon ?

-coma vos disi . Bon Dius , çò qu’avem risut ! Avem daissat venir lo negre , aquesta serada. I a un pichòr rotlièr , se sona Smitty, que se metèt aprèp lo negre. Même que se’n tirèt plan. Los òmes li enebiguèron de se servir dels pèds, alara aquò’s lo negre que l’aguèt . Mas qu’ajèsse lo drèch de se servir de la savata , que lo Smitty l’auriá tuat al negre . Los òmes diguèron que per causa que lo negre tenia l’esquina torçuda, Smitty deuriá pas se servi dels pèds.

S‘arrestèt un briu per se gostar lo remembre :

-aprèp tot aquò , los òmes son totis anats festejar a Soledad . Que ièu , i soi pas anat . Que n’ai perdut lo gost.

Lennie acavava de far lo lièch. Tornamai , la cadaula de fusta se levèt, e la pòrta se dubriguèt. Un omenon calossut se teniá sul pas. Portava de bragas de couti blau, e una camisa de flanèla, un gilet desbotonat, e un veston negre. Se teniá los dets gros dins la cenche, de cada costat de la bocla d’acier carrada. Èra coifat d’un vièlh calistre , brun, e portava de bòtas dels talons nauts , ambe d’eperons, pròva qu’èra pas un jornalièr.

Lo vièlh jitèt un agach rapid,e, rebalant los pèds, anèt a la pòrta , en se fregant la barba del punh.

-venon juste d’arrivar, diguèt

Passèt prèp del aptron e sortiguèt . Lo patron s’avançèt dins la cambra a passes pichons e rapides, coma o fariá un òme de las cambas tròp grassas.

- escriguèri a Murray and Ready , que me caliá dos òmes aqueste matin . Avètz las cartas de trabalh ?

Jòrdi cerquèt dins la pòcha e sortiguèt los bons e, los donèt al patron.

-aquò’s pas la fauta de Murray and Ready . Vesi aqui escrich , sus aquesta carta qu’èran estats sensats èstre aici aqueste matin , d’ora per trabalahar.

Jòrdi fintèt sos pèds.

-lo caufaire de l’autòbus nos metèt dedins diguèt. Nos calguèt marchar detz milles. Diguèt qu’èran arribats alara qu’ èran pas. Poguèrem pas trobar degun per nos adusir aqueste matin.

Lo patron cluquèt :

-me calguèt envejar los carris de grans ambe dos òmes de mens. Aquò serviriá de ren de partir ara. Esperarètz aici dusca’l dinar.

Of Mices and Men (seguida)

NB : ambe lo TGV vos podètz metre lo cuòl a la fenèstra a 360 km/ora

pintradura imitada de De La Tour

Of Mices and Men.

J Steinbeck.

Mirgas e mascles. Manjacostel

La baraqua que dormissian los òmes èra longa e rectangulara. Al dedins, las parets , èran ablanquidas a la calç, e lo ponde èra de fusta raspa. Dels tres costats , i avia los meteisses fenestrons carrats. Lo quatren costat èra traucat d’una pòrta massiva ambe una cadaula de fusta. Contra las parets, èran uèch lièches. N’i a aviá cinq lièchs fachs ambe de flassadas, e los tres autres mostravan a tèla de sac. Al dessus de cada lièch , de caissas a pomas èran claveladas , la dubertura dabant , fasent aital doas laissas per que l’estajant del lièch i posquèsse metre sos objects personals. E aquestas laissas èran amolonadas de pichons articles : savon, posca de talc, rasadors , e aquestes magasines del Wild West que los òmes dels ranchs asoron de legir , même que se’n trufan, mas que , segretament prenon seriosament. I avia de potingas sus las laissas, de botèlhons pichons, un penche.

Qualquas garvatas penjavan a d’unes clavèls ficats sus las plancas de las caissas. Prèp de l’una de las parets , i avia un fornet de fonta negra, que lo conduch dintrava tot drèch dins lo plafon. Al mitan de la cambra , una granda taula carrada èra cubèrta de cartas de jogar, e , tot a l’entorn , i avia de caissas per que los jogaires se poguèssen seire.

Èra a quicòm pròcha detz oras del matin . per las fenèstras lateralas, lo solèlh dardalhava un rai lumenos cargat de posca. Las moscas lo traversavan coma las estelas fiulantas.

La cadaula de fusta se levèt. La pòrta se dubriguèt, e un grand vièlhard voltat dintrèt. Èra vestit de cotil blau, e teniá una polida balaja dins la man senestra. Jòrdi dintrèt darrièr el, e darrièr Jòrdi, Lennie.

-Lo patron vos esperava arser , diguèt lo vièlh. Se fotèt en rabia quora vejèt qu’èran pas aqui aqueste matin.

Parèt lo braç drèch, del margue, sortiguèt un ponhat redond coma un boçin de fusta , mas sens la man.

- poirètz vos prendre aquelses dos lièches , diguèt en mostrant los dos lièches prèp del fornèl.

- Jòrdi se sarrèt e jitèt las flassadas sul sac de palha que servissiá de matalas. Agachèt dins la caissa –laissa e i prenguèt un pichona boita de fèr jaune.

- e , mas de qu’ es aquò ?

- Savi pas diguèt lo vièlh.

- Aquò dis : « destruccion radicala dels pesolhs , babaròtas e altra manjança. » De que son aquelses lièches que donètz aqui ? Avem pas envejade trapar de pesolina.

Lo vièlh òme de tot far cambièt l’engranièra de man de costat , e la tenguèt entre lo coide e l’anca, tot en parant la man per trapar la boita . Espepissèt l’etiquèta .

Of Mices and Men( seguida)

Thank you for Artweaver free program to draw and to paint.

Merce plan Artweaver logicial a gratis que permes de pintrar e desenhar ,se òm pòd e òm vòl se crompar tanben 'una tauleta wabcom, qu'es una mena de taula de dessenh informatica.
Que manca e que cerci encara un logicial free per la musica...

Imitat de : de la Tour.


Of Mices and Men. J Steinbeck

Mirgas e Mascles.

Lennie passèt darrièr l’aubre e portèt un braçal de rams e de fuèlhas mòrtas. Las jitèt a molons , sus la pila de cendres vièlhas, e tornèt ne cercar mai. La nuèch èra censada tombada. Las alas de las tortoras suiblèron a l’abroa de l’aiga. Jòrdi se sarrèt del molon de lenha , e aluquèt las fuèlhas sècas. La fllamba craicinèt entre las ramilhas e s’espandiguèt. Jòrdi desnosèt la saca e ne sortiguèt las tres boitas de mongetas . Las metèt quilhadas a l’entorn de la flambada tot prèp de a calivada mas sens que toquèssen las flambas.

- i a de mongetas per quatre aqui dedins , o mès diguèt Jòrdi.

De l’autre costat del fuòc, Lennie o vèlhava. Diguèt pacientament :

-Te que las aimi ambe un chuc de tomatas.

-e ben , n’avem pas , diguèt Jòrdi ambe colera.Vòls totjorn çò qu’avem pas Mon Dius s’èri sol , que seriá facila la vida. Poirai me trobar un emplèc e trabalhar. Auriai pas d’enganas. Pas lo plus pichòt patiras, e, a la fin del mes, poiriai prendre mos cinquanta collars, e n’anar onte ne voldriai en vila. Mèsme, que poiriai me passar tota una nuèch al bordèl. Poiriai minjar ont voldriai a l’ostalariá o endacòm mai, e comandar tot çò que me vendriá a l’idèa. E o poiriai far cada mes. Me crompar un galon de wiskey, o benlèu anar dins un cafè, jogar las cartas o far un bilhard.

Lennie se genolhèt , e , per dessus lo fiòc , gaitèt la colera de Jòrdi. E l’esglai li crespava la cara.

- e de que fau ièu ? contunhèt Jòrdi furiosament. T’ai tu ! Pòds pas gardar un mestièr, e me fas perdre totas las plaças que tròbi . Passa pas lo temps qu’a me far randolejar d’un caire a l’autre del païs. E tot aquò aquò’s pas lo pièger. Nos trova de longa d’enganas . Fai pas que de conarias e puèi lo me cal te sauvar la mesa.

- Sa votz s’enauçava , èra censat un cridal.

- voliai ren que li tocar la rauba a la filha. Voliai pas que l’alisar coma s’èra una mirga.

Mas consi volias que sabèsse , que volias son que li tocar la rauba ? Sautèt en re, e tu t’acrencas a ela coma s’èra una mirga. Bramèt e nos calguèt demorar amagat tota la jornada dins un besal, ambe un fum de tipes al cuòl. E puèi aprèp, nos calguèt nos engulhar de rescondons, dins l’escuresina e quitar lo païs. E de longa faguèrem coma aquò. Que te pòsca fotre dins una gabia ambe un milion de mirgas e te daissar a ton aiset.

La colera tombèt subte. Per dessus lo fuòc , fintèt la cara ansiosa de Lennie, puèi vergonhos, baissèt los uèlhs dau las flamas.

Fasiá pron negre ara, mas lo fuòc esclairava las cambas dels aubres e las brancas que fasián coma una vòlta al dessus d’els. Lennie se rebalèt dapasset , prudentament a l’entorn del fuòc, dusca çò que sia al ras de Jòrdi . S’acoconèt Jòrdi e virèt las boitas de mongetas, per las calfar de l’autre costat de la flamba. Fasiá mina de pas sentir consi Lennie èra sarrat d’el.

-Jòrdi ! a votz bassa.

-de que vòls ?

-Èra per rire, Jòrdi. Ne’n vòli pas de chuc de tomatas. Te que n’ajèssi aici , prèp d’ièu, e ben ne’n minjariai pas .

-se n’aviam , ne podriá n’aver..

-Mas que ne’n mijariai pas Jòrdi. Las dassariai per tu . Poiràs ne cubrir totas las mongetas, que ièu, i tocariai pas.

Totjorn rebrosièr , Jòrdi fintava lo fuòc.

-Quora me pensi que poiriai richonèjar se t’aviai pas ambe ièu, ‘quò me fa maliçias .Ai pas una quitia menuta de patz.

Lennie èra encara acoconat. Regardava l’escuresina, per delai de la ribièra.

-Jòrdi , vòls que me’n ane, e, que te daisse sol ?

-Ont diaussis , poiriás anar ?

-Ò ! poriai. Poiriai me’n anar pèls puègs ailabas. Trobariai ben una bauma endacòm.

-Òc ? E consi minjariás ? Sias pas sonque fotut de te trobar lo minjar.

- trobariai d’…èstres , Jòrdi. N’ai pas besonh de causas finas ambe de chucals de tomatas. Me jariai al solèlh, e degun me fariá pas de mal. E se me trobavi una mirga, poiriai la servar. Degun vendriá pas me la prendre.

Jòrdi li jitèt un agach subte e curios.

-foguèri missant ièu ?

-se vòls pas cap de ièu, pòdi me’n anar pels chèstres, me cercar una caforna. Pòdi me’anar quora que siá

- Non escota ! Èra per de rire , Lennie. Qué vòli que demorès ambe ièu. L’embèstiant ambe las mirgas , aquò’s que las tuas totjorn.

S’arrestèt.

-me’n vau te dire çò que farai. A la primièra escasença , te balharai un canhòt. Sai que benlèu lo tuaràs pas. Vaudriá melhor que las mirgas. E poirà alisar mai fòrt.

Lennie parèt l’espillon. Aviá sentit que l’autre preniá l’avantatge .

-se ne vòls plus, t’o cal me dire , m’anirai dins los serres amont, pèls puèges e viurai sol. E òm me panarà pas las mèunas mirga s.

Jòrdi diguèt :

-Vòli que restès ambe ièu Lennie. Nom de Dius, que visquèsses sol , òm te prendriá per un coiòt e òm te tuariá. Non te cal viure ambe ièu. Ta tanta Clara aimariá pas de te saupre correr tot sol aital, mas que siá mòrta.

Lennie diguèt ambe astucia :

-conta me, consi faguères altres còps.

-te contar que ?

-los conilhs ;

Jòrdi lo copèt .

- cal pas assajar pas de me far marchar.

Of Mices and Men 3

Pintradura de manjacostel.

Of Mices and Men de J Steinbeck.

O en OC

Mirgas e Mascles.
(seguida e tresena partida)




- zo savi plan . L’as dins la man. De que sarras dins la man, qu’amagas ?
-tèni ren , Jòrdi. Plan vrai.
-Anem, dona me aquò.

Lennie tenia la man clavada, tant aluènhada de Jòrdi que se podià.
-aquò’s pas qu’una mirga, Jòrdi…
-una mirga ? Una mirga viudanta ?
-E òc… Ren qu’una mirga mòrta , Jòrdi. L’ai pas tuada. Vrai ! La trobèri mòrta…
-dona me la ! diguèt Jòrdi.
-ò daissa me Jòrdi…
-dona me la !
La man clavada de Jòrdi se dubriguèt dapassèt. Jòrdi prenguèt la mirga e la jitèt de l’autra costat de la ribièira , dins los bartasses.
-de que pòds far ame una mirga mòrta ?
-Podiai l’alisar ambe lo det gròs, entre que marchavan , diguèt Lennie.
-Bon, te’n dispensariai tre ara, ...d’alisar una mirga quand marcha ame ièu. Te'n remembraràs d'aquò, ara ?
Lennie pareguèt espantat , puèi vergonhos, s’amaguèt la cara entre los genolhs.
- tornamai, ai oblidat.
- miladius ! diguèt Jòrdi ambe fatalisme. E ben escota , anem trabalhar dins un ranch coma lo d’onte venem , dins lo Nòrd.
- Dins lo Nòrd ?
- A Weed.
- Oc ben . Me remembri . A Weed.
- aqueste ranch , ont anem es apraici, tot prèp, a pron pena un quart de mille , a viste de nas. Anem dintrar per veire lo patron. Ara , escota… Li balharai las nòstras cartas de trabalh, mas tu , diras pas un mot. Demoraràs sens dire res . Se s’endevinha consi sias nèci , nos logarà pas , mas que te veja trabalhar davant de t’ausir barjacar e tot anira plan. M’as comprès ?
- -de segur, Jòrdi , de segur ; que comprèni plan.
- -va plan . Alara quand anirem rescontrar lo patron , de que faràs ?
- -Ièu… Ièu … Lennie soscava. Son visatge se rufava jos l’esfòorç de la pensada.
- « Ièu … Dirai pas res… Demorarai aqui , coma aquò.
- òsca . Plan polid. Ressega tot aquò , molina lo dos o tres còps , per èstre segur d’oblidar pas.
Lennie mormolhejèt , per çò meteis doçament.
- me calarai… me calarai… me calarai…
- Bon diguèt Jòrdi . E puèi , faras d’esfòorçs tanben per pas far de causas òrras , coma un còp èra a Weed.

Lennie pareguèt estabosit :
- coma faguèri a Weed ?
- òc ! oblidères aquò tanben pareis ? Bon o tornarai pas te dire , d’un còp qu’o faguèsses encara.

Una lusor d’inteligença passèt sus la facia de Lennie.
- Nos an caçats de Weed, diguèt dins un bramal de triomfle
- Nos an caçats … Te’n foti ièu diguèt Jòrdi. Aquò’s nosautres que fugiguèrem. Nos cercavan mas non nos trobèron.

Lennie richonèt gaujosament. :
- tot aquò , l’ai pas oblidat t’asseguri

Jòrdi s’estirèt sus sable e metèt las mans jos la tèsta , e , Lennie o contrafaguèt en tot, levant lo cap per veire se fasià las causas coma cal.
- Bon Dius , pòds dire que sias penecos diguèt Jòrdi . Se t’aviai pas empegat, podrai me’n sortir bravament, e plan aisidament . Podrai me trapar la vida plan planèta , e trovar una femna benlèu.

Lennie demorèt un moment jagut , suau, puèi diguèt plen d’espèr :
-òm va trabalhar dins un ranch Jòrdi .
- e òc . As comprès aquò. Mas anem dormir aici, per que cal permejar. Que lo jorn baissa lèu ara. Sola, la cima dels monts Gabilan flambavan encara jos dardalhals del solèlh qu’asaigavan pas plus la valòia. Una sèrp ondejèt sus l’aiga , lo cap quilhat coma un pichòt periscòpa. Los vims freniguèron lèugierament al fial del corrent . Al luènhtan , un òme cridèt quicòm, e un autre li respondèt . Las brancas dels sicomòrs , freniguèron tanben jos un ventolet que s’atudèt d’un còp.
-Jòrdi , per qu’anem pas al ranch per trapar de sopa ? Se dona a sopar al ranch ?

Jòrdi rotlèt sul costat :
-pas cap de rason per tu. Ièu m’agradi aici. Deman anirem trabalhar. Vejèri las maquinas de batre en venent. Aquò’s pròva que caldra carrejar de sacas de grans, a se far espetar los budèls . Aquesta nuèch , anem demorar aici, jagut sus l’esquina. M’agradi tot aquò.

Lennie se genolhèt e fintèt a Jòrdi :
-alara qu’anem pas minjar ?
- òc ben , solide , plan segur , se vas cercar de lenha per preparar lo fuòc. Teni tres boitas de mongetas e soparem.

Lennie diguèt :
- las mongetas , las aimi amb un chucal de tomatas
- Oc ben mas n’avem pas de chuc de tomatas . Vai te’n cercar la lenha . E vai pas randolèjar que farà negre lèu.

Lennie se quilhèt pesucament e desapareguèt entre los bartasses. Jòrdi demorèt jagut , ont èra, e siublèt doçamenton per el meteis. Mas que de bruches de gisclals d’aiga se faguèron ausir del costat , ont Lennie trepejava..
Jòrdi quitèt de siublar e escotèt.
-paure bogre diguèt a votz bassa e se tornèt metre de siublar doçament.

Of Mice and Men

J Steinbeck


Mirgas e Mascles


A qualques milles al miètjorn de Soledad, La Salinas davala apièjada al costal del puèg, e, raja , prigonda e vèrda . L'aiga es tebesa tanben , que, davant d'anar dins una conca estrècha , alisèt , esbrilhaudenta al solèlh , sus las arenas jaunas . D'un costat de la ribièra , los penjals daurats del puèg montan en se curbant dusca a las massas dels rocasses dels monts Gabilan, mas , del costat de la valòia , l'aiga ribèja d'aubres, sauses d'un vèrd jaune, quand arriva la prima , e que las fuèlhas bassas, a l'entravecadura, se cargan de cruscas, entre las aigats d'ivèrn, de sicomòrs tanben , que lo fuèlhum e las brancas marbrencas s'estiran e fan una arca sus l'aiga estadissa. Sus la riva sablonosa , las fuèlhas fan , jos los aubres , un tapis espes e tan sèc que la fugida d'un lusèrp i fa naisser un long cracinejament . Lo ser , los conilhs , daissant los boisses , venon se seire sus la sabla, e los endrèches moites portan lo pè dels ratons de ribièra , las patassas dels cans de ranch, las batas forcudas dels cervis que venon beure dins l'escurina.
I a un vial per los sauses e entre los sicomòrs , un vial trepejat pels enfants que davalan dels ranchs per se banhar dins l'aiga plonda, landrat pels rodaires que , al ser davalan de la rota granda, cansats per estajar a l'abroa de l'aiga . Davant la branca orizontala d'un sicomòr gigant, un molon de cendres atesta de mantunes fuòcs de camp, e la branca gausida , alisada per totes los òmes qu'i se sièguèron.
Al ser d'una jornada de calorassa, un vent tebes comencèt de frenir per las fuèlhas. L'ombra montava amont cap als puègs. Sus las rivas sablonosas , los conilhs s'èran seituts, tancats coma de pichonas peiras grisas , escalpradas. E puèi , del costat de la rota granda, un bruch de passes se faguèt ausir, entre las fuèlhas sècas dels sicomòrs . D'escondons los lapins fugiguèron dau son jaç? Un bernat pescaire redde s'enaucèt dapassèt e susvolèt la ribièra de son ala pesuca. Tota vida s'arrestèt entre un moment , puèi dos òmes espinchèron sul vial e s'avançèron dins l'esclairada , a l'abroa de l'aiga vèrda.
Avian davalat lo carrairon a la fila indiana, e , quand lo terren s'esclarçiguèt , demorèron l'in darrèr l'autre. Eran vestits totes dos de bragas e de vestes de sarga blau a botons de coire. Totes dos èran coifats de capèls negres informes , e , totes dos portavan sus l'espatla un rotlèu sarrat de flaçadas. L'òme que marchava en prumièr èra pichon e viu, negre de mina , ambe d'uèlhs socitos e aguchs , e, d'un visatge rufat prigond.

sovenir de Wall Street

SOVENIR DE

WALL STREET

ET

CACA 40

ombra e lum

La fenèstra dubèrta sus una nuèch d’infèrn,
D’unes còps l’ostal craicina jos las auradas.
Udolon totes los diables al vent del desespèr
De causas desconegudas traversan l' estelada ;
Lo talent es aqui , dempuèi tant de seradas
La mòrt tusta la pòrta, e pica las tempadas
Demòra l’espandi nègra, onte estajan las fadas ;
Que trapariai per astre, se n’ aviai d’abelum.
Seguissi lo camin tòrt segond mon besalum.
A se rosigar l’arma, e cordurar los uèlhs.
Quitarai pas pus de renegar al cèl.
Las mans als capfoguièrs, sebelits jos las cendres ;
Plora e sosca aquel òme, per son amiga tendra.
Qu’i daissèt pas que la sal per la set.
Baste encara un còp li alisèsse la pèl!
La solesa ? Om sab pas, çò qu’òm mira, o ausis
Om se tracha quite pas de la frescor amara
Que nos gèla lo còr dels pès dusca la cara.
A escupir sa lenga mièja viuda, a mitat
D’annadas a s’enganar dins lo sèu falorditge.
Totjorn s’acantonar ambe son capuditge
S’amudir, o bredonèjar d’incantacions…
Venir un òmenas qu'escupis d'insolençias ?
Diga me , onte n’es aquela Tèrra Blau ?
Que sa vida, renèga, quora tot se desanèt.
A caminar de longa als camins amagats.
E contunhar encara, sens sentir la frescura.
A mormolhar de longa de paraulas escuras
Alisar de sa pluma sas alas mirgalhadas
Que raje sul papèl negre de la tencha oblidada,
Entre que lo fial teunha es a mand de petar.
Que la nuèch plonda aluca d’uèlhs! e de còrs !
En pensada e encara. Per un imatge fòl ;
D'un poèta afogat per de belugas ninoias
Tal un masc se carrar de jitar sus l'espandi ,
D’unes mots oblidats qu'espèron lo reviscòl,
De son sòmi treblat, merce de volontar,
La magia d'una fuèlha, d'un missant gredon.
Se trapar sus la pèl lo resson d'un poton ;
Rajal d'éternitat dins l'escurina blanca
A las frasas bufècas d'un amor enfugit.
Que s’en va, lo poèta besson dins son oblit.
Pel vial que serpatèja, dau un aubre perdut
Al fins fons de la font , cap en re, se desliurar lo pitre.

Maff

A J M Le Cleziò lo prèmi Nobèl

M'agrada l'escritura de J M Le Clezio soi pas sol a l'aimar, coma o provèt una acampada a Tolosa, que nos trobèrem un crana assistencia , lo jorn ont venguèt , sinhar un libre , convidat a l'iniciativa de la libraria de las Ombres Blanches..
L'avem vist respondre , a las nòstras questions, mantuns còps nècias , ambe la mai granda sapienca que se poguèsse trobar. Me soveni d'una question pausada per un òme, que s'èra afogat , al subjèct de las colors, dins l'òbra de J M Le Clezio, e que demandèt perque lo blau avia desaparegut d'un còp, o perque èra vengut tant palle aquel blau que se vesia pas plus. Causa que ièu, legeire de còr, e non pas de rason(es a dire bestiasson) aviai pas sonque vist.
E solide que lo blau se vesia plus gaire. Susprès, e gente,o reconeguèt Le Clezio, se questionnèt el meteis , que de segur s' explicava pas aquela pèrda subta , se non que pels besonhs de l'escrich sai que , qu'avia daissat de costat, sens se mesfisar, la color normala d'un cèl d'estiu.
Per dire que l'òme refusa tot ermetisme e que demandava pas mai que d'èstre comprès.

Aqui çò que diguèt la quatrèna de cobèrta del sèu primièr roman que se sona " Lo Procès Verbal"

Aquò's pas un astre, se lo eròs d'aqueste libre pòrta lo nom estranh d'"Adam Pollo ", aquò's aici a l'encòp lo primièr e lo darrièr òme, lo que lo baujum o l'oblid, o encara la volontat escura de gausar una experiença extrèma , embarra del monde dels viudants, cambia tal un uman subrevoltat dabant qual lo monde passa de la fadaria al cachavièlh.
"Adam Pollo " fau retirada dins un ostal abandonat , sus un chèstre , luenh de la vila e de la triga absurda que s'i trama. Es un desertor? Escapat d'un asile psiquiatric? D'estranhs rapòrts , bestials e complicis, los ligan à una jovenèta, Miquèla que pareis li servir de mostraire e de replica involontaria. Mas subretot aprèp d'aver pâssat un cèrt estat d'atencion enlucernada , Adam davala dins lo monde com'un profèta . Alavètz , sa vida se tròva mèsa en rapòrt ambe la Vida meteissa , animala, materiala , desconescuda. Deven la plaja onte passa, lo can que seguis , lo rat que tua , los falbes que gaita dins un pargue zoologic, lo grand moviment eternal de las aparencias. Fabulos itinerari dins l'espandi e la simultaneitat de l'imaginacion que lo mena fatalament a èstre arrestat e jutjat pels òmes que volguèt , novèl Adam infernenc , trespassar los interdichs: serà donc falord, es a dire , clavat dins la region infinia dels miratges rigoros.
Per aquel primièr roman explosiu, d'un lirisme retengut dubrissant sus una mena d'epòpeia que reverta a l'encòp William Blake e " Les Chants de Maldoror" , J M Le Clezio se revela d'un còp un escrivan , un devinhaire extraordinaria.
J M Le Clezio nasquèt en 1940 a Niça (vila qu'asira d'a fons ) , d'un paire anglès e d'una maire françèsa. Licensiat es letras , trabalhava alara a l'universitat de Bristòl a Londre ( ara a Albuquerq als USA)
Lo " Procès Verbal " èra son primièr roman.

Cò que diguèt dins la prefacia:

Ai doas ambicions segrètas . L'una d'es d'escriure un jorn un roma, tal, que se lo eròs i morissia al darrièr capitol , o se per o melhor mascar, èra tocat per la malautia de Parkinson , que siaguèssi cargat d'un rajal d'injurias , de letras anonimas e escobilhairas.
.... Mas desespèri pas , d'afustar mai tard un roman vertadièrament real : quicòm dins la mena de l'engenh d'un Conan Doyle , que cercaria non pas , lo gost veriste del public, - dins la mena d'analisa psicologica e d'illustracion - mas que cercaria de tocar sa sentimentalitat.
....
A mon sens escriure e comunicar aquò's èstre capable de far creire que que siague a que que sia . E aquò's pas per una tiera sens fin d'indiscrecions qu'òm capita de trapar l'atencion del public.
Pus luenh : " ai la sentida de mai en mai que la realitat existis pas. " " Voldrai que mon resconte siaguesse près dins lo sens d'una ficcion totala.."
Lo roman es dexrich coma una òbra efemèra que daissara una traça efemèra ela tanben dins l'esperit del legeire...
A n'aquèta epòca J M Le Clezio, vei l'escrivan coma un "amusaire public" , e la lectors coma un public que cal amusar , coma lo plaser trapat en legissent un "roman policièr"...
Pareis que J M Le Clezio refusèt mantuns còps de dintrar disn l'academia françsa , mème se d'unes trompetan auèi que lo premi Nobèl de Le Clezio es de sagur la victòria de la francofonia.

TGV (T'es Givrat Mon Vièlh)

Que ièu crsi plan que son tombats sus la clòsca, lo Malvy per exemple. Mas ièu, que soi pas pron intelligent per comprendre sai que...
Bon vertat que cal donar de trabalh als caumaires que van grèlhar de pertot. Que los banquièrs nos an ficut al trauc , e qu'avem pas finit de pagar. Mas consi dire : diga me; de qu'es aquela tissa de voler , en tapant del pèd , coma un nen, per suplicar pel TGV.
Qu'es coma una mena de capriçi oc .
Vertat quand Paris volguèt son metro , sos RER , sos periferics, sas autorotas , França tota paguèt.
Mas pels autres es pas çò mèsme. Pel autres cal pagar tot sol.
Benlèu que m'engani mas se dis que l'afaire nos costarà 500 milions d'euro , per an e MENTRE CINQUONTA ANS, e qu'aital , nosautres del Mièjorn Pireneas revertarèm lo tipe que se crompa una Ròlls , mas que pòd pas mai se pagar lo gasòl, o los peages de l'autorota.
Tot aquò seria ren , se vesiam pas cada jorn de garas se clavar èn çò nòstre, qu'es una vergonha , alara que d'unas quitan pas de nos parlar de las economias d'energia.
Donc l'idèa de nos butar a très oras de Paris me laissa complètament frèch. Avem quicòm de milhor de far. E aquò's pas ièu o vosautres , l'immense majoritat de los que montan très còps a Paris dins tota lor vida que n'aprofiècharem . Qual alara? Savi sonque pas...
Subretot que i a lo tren pendulari , que va pas qu'a 200 qm/ora cò que met Paris a 4 oras d'aici...
E encara mai per los pressats de naissença, i a encara l'Airbus A 320 que met Paris a 45 menutas parpalhòl.
Sens comptar lo stòp... Que met Paris luenh que m'agrada milhor l'Andalus...
Ièu que gardi las fèdas , sai pas se me faltara pas totjorn sus la lenga lo gost de la democracia...
Vertat que nos òmes politics voloton qualques còps de se pagar de dançairas.
Mas o vos disi clarament: aici avem pas besonh del TGV qu'es tròp car per nosautres.
E se un Bòbò a envèja de minjar un brava fètga d'auca , o un senator Tolosan de montar veire las "ptits fèm de Pigala" podra totjorn se trapar un polid airbus, qu'es aici qu'òm los fabrica.

capitalisme now

E ben i sem arribats .
Lamic Ps OMC , Stauss Khan Ps FMI, Koutchner PS-UMP , MadelinUMP UMP , Minc UMP-S tendencia borsa, Attali Ps tendencia capital, lo grand devinhaire predicator de l'avenir , e totes los autres que nos explican de longa que l'estat deu daissar tot al privat , e vendre tot an tot comprès.
Coma Blair o mostrava.
Vesètz la resulta.
Encara osca als militants.

Ieu me carri.
Un bon consèlh , amics occitans , anètz crompar òli sucre farina e tot lo demai.
Que son capables de nos engendra la famina aquelses ases sabants..

dona Isaure

Clemença Isaure èra una brava filha que vivia avenguda del Pont Nòu , prèp de l'ostal actual d'Assessat , una polida carrièra dins l'esprit dels poètas.
Un artiste la pintrèt alara que parlava ambe una vesina, e que fasia qu'un geste comun de la vida d'una femna d'un còp èra. Levat qu'ela èra tanben femna d'un trobador.
A l'época Clemença èra cansada e pron vièlha. Mas que se tenia drècha. Qu'avia agut mai de uèch enfants. E òc , qu'es pas de creire als temps d'auèi.
Mas me pensi qu'es pas aisit de trobar çò que volia dire, mas que cadun pòd devinhar, çò que mostrava o tenia , quand lo pintre la suspringuèt...

Viatge organisat

Soi anat a Borneò , sens prendre un bilhèt d'avion, sonque en agachant un reportage, qu'avia fòrça envetja d'i anar, que lo païs es meravilhos, quasi lo païs d'Adam e d'Eve, coma dison las revistas dels viatgistes . Vertat que de veire las bèlas fòtòs , me disiai qu'èra lo viatge que calia far avant de morir, subretot e mème quand òm se troba estrèch de las finanças sens l'aver volgut. Quasiment de naissença.
Solide que trobèri lo païs espantant , subretot quand l'avion se pausèt , que lo cameraman nos mostrèt de torres espessas, d'un centenat d'estatges , mas l'ostèssa nos rassegurèt. Veirètz es pas de pertot aital . Podètz pas imaginar.
Esperatz un pauc de veire lo reire païs , la jungla , la pantèra negra, l'Orang Otang .
Te per dire se i a encara de tribus desconegudas aquò's a praici , gaire ben a un centenat de quilomètres de la capitala.

Partiguèri donc ambe elses , dins un car pichòt que rebombissia dins las traucs de las rodas , sus una pista ont nos crosaviam, a pron pena, ambe los camionasses de transpòrts de fusta . Fin finala arrivèrem dins una mena de pargue , ont reculhissan , los paures enfants gorilhas orfanèls , que los caçaires daissan darrièr elses , tal unes semenaires de mòrt , lo cadavre de la maire gorilha descapitada, per la joia d'un colectionaïre nipon , que mancarà pas de lo crompar, lo crane, per uns centenat de dollars, per las cendres de la pipa.
Pareis qu'i avia dins l'èr l'odor pudenta de cremat. Lo jornaliste demandèt d'onte venia.
Li respondèron que venia dels ressegaires . Vertat que s'ausissian los pétarèls de las troçonèlas , tant e mai qu'òm auria dich un bruch luenhtan de guèrra que se sarrava. Lo jornaliste diguèt que li venguèt a l'abroa de las pòts , coma lo gost de la bila sens que sacha per de qué.
Daissèt lo grop de toristas que s'espandiguèt gaujosament entre las gabias.
El causiguèt de s'aprigondir dins lo bòsc, a l'ombra amistadosa dels gigants . Caminèt sus un vial sens veire degun. Mas un moment li venguèt l'idèa , que benlèu li caldria pas tròp s'aluenhar dels autres. De tot biais èra arribat al cap del camin que s'embartassava . Remirèt los arbres que montavan cap al cèl, ambe son tronc de mai de quatre mètres de torn. Li pareguèt que la ressa de las troçonèlas s'èra encara aprochada d'el.
Subte ausiguèt una paraula. Tremolèt sens bolegar de plaça. Se revirèt sens veire d'ont venia. Puèi una vòtz pròcha que li parlava dins una lenga que li remembrava quicòm sens saber de qué. Se torçèt lo còl e finiguèt per trobar qual li parlava. Que li parlava a el la votz . Fasia pas de dobtença. En parpelhejant descubriguèt la massa oranja de qualque ren que li parlava.
Alara , lo jornaliste li arribèt quicòm que se produsis pas qu'entre l'enfança : figuratz vos que la sia vessia s'alarguèt... Mentre que l'autre de naut cascalejava.
- alara, aquò's tu l'envetjat especial del monde liure e occidental?
- mas...
- oc sabi qu'es vengut far un reportage sus la fauna de Borneò, e nosautres Orang Otang que coma cadun o sab , sem a mand de desapareisser...
- mas oc mas consi....
- arresta de te pausar de questions. Parli totas las lengas , Gorilha e Orang Otang son los paires de la raça umana...
- mas...
- arresta de dire mas, coma un nèci, te disi donc que coma o vei, sem fotuts ...
- mas ...
-e donc te parla sonque per l'avenir de la tia raça. Que sias occitan tu?
- mas non Monsur soi françès... Lo païs dels drèches de l'òme e qualques còps de la femna....
- taratata sias occitan ... Enfin faràs coma voldràs , mas escota plan çò que soi cargat de te dire
aquò's que se l'umanitat contunha d'arroinar totas las autras civilisacions umanas o animalas , e ben anatz tot drèch dins la parèt . Es a dire que la tia raçà occitana va desapareisser tanben ... As comprès?
- Monsur ..... l'Orang Otang vos permeti pas de parlar als françèses sus aquel ton . Meritem lo respèct nosautres françèses... La desclaracion dels drèches de l'òme , la desliurança dels pòbles africans , las guèrras de liberacion napoleonencas... Libertat egalitat frairetat...Non sabi de quala raça occitana parlatz ...
Alara l'Orang Outang risolejèt sornament... puèi sosquèt un briu e finiguèt per dire coma per el:
- zut que soi tombat sul pus c.. ... de la familha .
Puèi tussiguèt per parlar doçamenton coma òm faria per un nen e ajustèt:
-A juste un consèlh,.... se vòls... per tornar ambe los autres lo camin es aqui.
E parèt la man dins la direccion del camp.
- Monsur que vos permeti pas.... de .... de .... me parlar aital....
Mas aguèt pas lo temps d'acabar. Ausigèt un bruch de fuèlhas fregadas e vejèt pas cap la massa peluda rojinèla s'enfugir.
E ièu atudèri la tele que l'Orang Otang m'avia convidat us un camin de libertat. .

Elsa

Cantic a Elsa

Me dis que nòstre amor estrena lo monde.
Aquò's un monde ont s'aima de parlar simplament.
Daissa lo Lancelot , Daissa la Taula Redonda.
Iseut, Viviana, Esclarmonda
Que per miralhs tenian un miralh messorguièr...

Me dises Daissa un pauc
L'orquestra dels trons.
Que pel temps que fa , son de paure monde.
Que podiant pas cercar dins los diccionaris.
Aimarian los mots ordinaris
Que se poguèssen mormolhar en soscant.

Se vòls que t'aimi pòrta me de l'aiga linda.
Ont lor desiranças s'i pòscan desassetar.
Que ton poema sia la sang de ta blassadura.
Coma un teulaire sus lo teulat
Canta pels aucèls que sabon pas ont anisar

Que ton poema sia l'esper que dis De seguir
En bas del fulheton sorne de nòstres passes.
Que triomfle la votz umana sus los coires
E dona a cadun una rason de viure
A los que tot pareis convidar a la mòrt

Que lo tèu poema sia dins de luòcs sens amor.
Ont òm trima , ont òm sagna , ont òm crèva de frèg.
Coma un èr mormolhat .
Que fa los pèds mens pesucs.
Un cafè negre a primalba.
Un amic rescontrat sus lo camin de crotz.

Per qual cantar vrai ne valdrai la pena.
Levat per los que n'en somias sovent .
E que lo sovenir es com'un bruch de cadenas
La nuèch se revelhant dins tas venas.
E que parla a ton còr coma al vèlier lo vent.

Lois Aragon

viuda

Aqueste matin a l'abroa deGarona, se vesia clar , que revertava gaire mai que lo rajal d'un ribatèl, a mand de se perdre entre los còdols. Ambe qualques traucs salvators, onte se preissavan lo pòble del flum.
S'i vesia un milierat de peis que cubrissian de negre, lo fonds naut. Sarrats los uns contre los autres , coma las bestias espaurugadas, que vei son espandi demesir . Un pescaire auria pogut ne'n trapat un comol , ambe la culhèra , o ambe lo fialat ambe la quitia linha, que capite d'envejar lo cluquet al mitan de la tropelada.
Mantuns còps d'unes peisses traucavan la susfacia per becar un insecta, sens que se posca veire de qué . Puntejava just un liaçonèl blanc que fusava amont e tremolava una segonda la susfacia, lo temps qu'òc faria lo rebat d'un miralh al solèlh .
Jamai ne'n vejèri tant de miralhets esclairar Garona .
Ela que raja e amaga dins son còrs los tresaurs de vida que son pas de creire.
De que noirir totes los atalentats del ròdol, baste que los òmes d'apraici sachan aparar la puretat renadiva de l''aiga , per que se posca gaitar encara los cabòts, a boldre, e tot lo peissum, que nos'n en parlavan de longa los aujòls.

la lenga

Tenia la lenga ufla. Li avian passat une mena de perçing aguch, pas un vertadièr anèl, quicòm que revertava puslèu un cròc pichòt despuntat d'un costat, o mème un clavèl plegat . De segur voliam pus l''ausir bramar sas paraulas desconegudas.
Mas la dolor li traucava lo palais e lo cervèl, per butadas , per bofadas de calor subte, que li tremolavan l'agach , los sens , tala la vista qu'òm descubris en cabuçant jos l'aiga. Li arribava la nuèch de se revelhar ambe la susada tant fòrt que las tempas li batian, e que tot aquel tremoladis li' empegava la camisa, sus las espatlas, dins l'aire gelat de la nuèch.
Sentissia a pissa .
- Aital te vas calar...
Avia dich lo gardian .
Avia ajustat:
- te veses; a lo que minja tròp òm passa un anèl per l 'ase, a los que bracèja , li passam la camisòla, e a los, quecoma tu, parla tròp , sens rima ni rason , li clavelam un anèl a la lenga...
Mas lo trauc de l'anèl li prusissia . S'enveirinava de mal. Sai que l'anèl èra pas pron estat aseptisat. Era trop estrèch. Al matin escupissia de saliva roginèla sus la peira craspèca de l'aiguièra.
Se sentissia la lenga ufla e qu'amai se tenia una brava fèbre.
Segur que podria pas pus gular , cridar per trapar d' ajuda, coma o fasiai a la debuta, en fasent tindar un baralh de prumièra, pels barròts de la porta o de la fenèstra. Mas tot aquò èra davant , davant, quand li avian pas encara passat l'anèl e, qu'avia l'esper falord de' n sortir.
Ara a pron pèna se capitava de mormolhejar, èra vengut tal lo gorilha crestat , que mostra als enfants de las escòlas al zoo.
Lèu la lenga s' uflèt de mai en mai . Avia la boca mitat plena de sa lenga poirida. E totjorn un fum de mots que montavan , un comol de mots que saviai pas sonque, s' existissian vertadièrament, o s'èran trevas fargadas per son esperit malaut . De mots coma un issam, que sortissian de sa boca torçuda , òrra , plena de pecats, de renècs, de gingoladas pietadosas , que ne'n finissia pas de vomir son asirença. A fòrça de rebalar de genolhons , l'escruma a las pòts , suplicant qu'òm lo desliura enfin, de las moscas négras, de las idèas, que lo secutavan , subretot qu'òm li leva l'anèl , qu'òm lo daisse liure de se'n anar , de cantar , de se garir o de se cercar l'istòria d'aquelses mots, per los molhors matar, arrengar, coma de pichons soldats de plomb , e que quitavan de li emplenar sa paura boca pinturlurada de roja, coma los cuòls de las moninas al zoo . Prometia de tot oblidar mas que los desliurèssen.
Consi fasia, se disia , que la sia lenga sia a mand de li montar al cap, aital, e de lo far caluc?
Mas èra pas la lenga , mas los mots que dintravan sens tapar a la pòrta de la consciença.
Se sovenguèt qu'un còp èra, parlava coma volia. Pertot se parlava ambe sa lenga...Era pas de creire. Sai que un pantais... Un de mai...
D'unes còps òm li respondia, òm clinava la testa coma se comprenian çò que disia. Lo monde dins son païs, parlavan , ploravan, e risian, ambe sa quitia lenga. Alara qu'uèi, li dòlia coma un brandon .
Dusc'al jorn ont, un gendarma vengèt , a solèlh colc e li diguèt seriosament :
- arresta-te de parlar de longa, senon te la van copar.... la lenga ...consèlh d'amic...
- mas parlatz de qué?
- chut , parla bas, mesfisa te de tot monde, que d'unes n'an un brave sadol de tu, e de ta lenga.... Consèlh d'amic...
- mas amic, qu'es malaisit.... la lenga d'oc...Los mots s'escapan...
- oblides pas que la lenga es permèsa sonque dins la vida privada...
- mas lo conse prometèt.... la charte europeenca ...
- ane.... parlem pas politica.... cale te un pauc e tot anira plan... Mas cala un pauc.
L'autre acabèt de veire l'aiga de vida e sortiguèt en s'eissugant las mostachas.

Mas coma disia la sia maire , "sias tròp caput mon nen , caput com' un miòl" , contunhèt de parlar , benlèu mai doçamenton.
Puèi al mercat, d'amics comencèron de virar l'esquina.
El lor cridava de luenh , coma a l'acostumada, gentament trufarèl:
-E Guston de que sana? Fa bèl temps que t'ai pas vist? Ont èras passat? Aquela puta ! Te'n fas pas tu entre que los autres triman!
Que mantuns còps l'autre prenia un aire vergonhos , coma se venia de niflar una bosa. O respondia:
- je cherch' des orong' du Maroc
- mas paurèt aquò's pas de sason...
Aqueste matin , quand s'agachèt dins lo miralh pichon de la preson, vejèt que la lenga venia de començar de secar sul dessus . La plaga sanava encara, mas secava a las abroas. Vertat qu'una fendascla s'èra duberta, mas qu'èra quasi sèca, qu'òc fasia que l'apendiça, tenia pas que per un fial, per dejos. Se calèri espaurugat a l'idèa de la perdre cop sèc.
Vejèt lo gardian ventrut passar la porta craicinanta, e l'ausiguèt dire :
- alara prechaire , .... va plan?
- E òc... respondèt
Mas manquèri de s'escanar . Tussiguèt e escupiguèt un boçin de carn ròginèla . Se baissèt per la trapar, coma un enfant faria , ambe un dent de lach, per ensajar de la tornar ficar a la sia plaça. Puèi la paupèt per la milhor estudiar. Sentissia cap de dolor. Eri completament estabordit e enlucernat.
Era la sia lenga... Sa lenga d'òc que venia de tombar dins la posca, pels passes del gardian.
L'autre se trufèt e diguèt:
- alors gros malin qu'est-ce qu'on dit maintenant?
Mas ausiguèt ren pus , se revirèt per s'acrencar als barrolhs de la fenèstra e de se metre d'udolar coma un lop.
D'autres crids respondèron, mas èran dins de lengas estrangièras.