Dreches de l'Ome AN 60

Declaracion dels Drèches de l'Ome e dels Ciutadans.

Legissètz un pauc qu'es pas de creire:

Art 35: quand lo governament viòla los drèchs del pòble, l'insurreccion es, per lo pòble , e per cada part del pòble, lo mai sagrat dels drèches e lo mai indipensable dels devers.

Tirat de la Constitucion de 1848

Aprèp la proclamacion de la Republica, en seguida de la revolucion de febrièr 1848, l'una de las tòcas de l'Assemblada nacionala elegida lo 23 d'abril pel primièr còp al sufratge universal(mascle) foguèt de crear una constitucion. Mas foguèt pas qu'al lendeman de la prigonda crisi sociala marcada per la repression sanhosa de las jornadas revolucionaras dels 23- 25 de Junh que , dins un contexte de reaccion sociala( la durada de la jornada , que foguèt estada limitada a dètz oras , qualques mèses dabant , es tornada a douze oras), l'assemblada se tornèt metre al trabalh de redaccion de la constitucion.
Alara qu'un projèct de declaracion dels drèchs de l'Ome èra estat prepausat al mes de mars, la constitucion adoptada lo 4 de novembre 1848 , conten pas cap de vertaièra declaracion , mas son preambul, e, sos dos primièrs capitols n'en tenon luòc. L'assemblada enebiguèt del preambul los mots, "drèchs al trabalh", remplaçats per "drèch a l'assistençia" . Aquesta nocion èra al còr de las contèstas. . Al sen del comitat de la Constitucion, Thiers luchèt violentament aqueste drèch:" aquò's una eretgia, una teoria falsa, que l'experiença condemnèt"; e Duvergier de Hauranne que demandava tanben d'enebir "lo drèch a l'instruccion", estimava que lo drèch al trabalh èra pas "qu'una crida a la guèrra civila".
A l'Assemblada , la contesta foguèt viva.
Tocqueville èra contra:" donar a cada òme, ou particular lo drèch general, absolut , irresitible, al trabalh, condusis necessitament a l'una d'aquestas consequençias : ont l'Estat entreprendrà de donar a totes los trablhadors, que se presentaràn a el, l'emplèc que lor falta , e, alara serà pauc a pauc, a se mudar industrial, e, coma es entreprenaire d'industria que l'òm rescontra de pertot, lo sol que non posca refusar de trabalh , e lo que de costuma , impausa lo mai del pichon prètzfach, es inevitablament menat a se far lo principal, e lèu, d'un biais, l'unenc entreprenaire de l'industria. Mas tot aquò aquò's lo comunisme. Se al revers, l'Estat vòl, non pas velhar per el meteis, e de sas proprias ressorgas, donar de trabalh a totes los obrièrs que se presenton , mas velhar a çò que, se'n trobon totjorn a cò dels particulars, serà condusit fatalament a fargar la reglementacion de l'industria . Es forçat de far d'un biais, sia qu'i aguèsse pas cap de caumatge , aquò mena de segur, a despartir los trabalhadors, de manièra a çò que, se faguèssen pas cap de concurençia , a reglar los salaris, sia a frenar la produccion , sia a l'augmentar, en un mot, a se far lo grand e unenc organisator del trabalh . De que vesem alara? Lo "socialisme"
A l'autre band d'aquesta analisi , lo republican socialiste Ledru Rollin sostenava precisament que lo drèch al trabalh, aquò's " la republica mesme".
Aquò's Lamartine, que faguèt fin finala adoptar los tèrmes del darrièr article del preambul portant sus aquestas questions. D'un cèrt biais, reconeis un drèch al trabalh o a un revengut, mèsme si aquels mots i son pas. Lo text atribuit a l'Estat la responsabilitat de procurar als ciutadans, pas sonque l'instruccion, mas de trabalh, o alara de secors. Que non solament la republica se dèu " de far creisser l'aisidença de cadun , de far arribar totes los ciutadans a z'un grad totjorn mai enauçat de benaisença", mas dèu "metre a la portada de cadun l'instruccion necessaria a totes los òmes; dèu, d'una assistençia frairala, d'assegurar l'existençia dels ciutadans miseros, sia en lor trobant de trabalh dins las raras de las sias ressorgas, sia en donant , se falta la familha, secorses a los que son fora d'estat de trabalhar.

E l'article 13, malgrat que siague en re , pel rapòrt a la proclamacion del drèch del trabalh revendicat pels socialistes, precisa que "la societat ajuda e encoratja lo desenvelopament del trabalh " per "la creacion per l'Estat, los despartaments , las comunas, de trabalhs publics pròpis a emplegar los braçes desobrats , dona assistençia als enfants abandonats , als estropiats e als vielhs desargentats, e que lor familha podon pas ajudar". Pel primièr còp , una atencion es donada a de grops , per la referençia a d'institucions agricolas o per la proclamacion de libertats colectivas ; coma la libertat d'associacion . Ambe las referenças a las relacions patrons- obrièrs, als enfants abandonats, als caumaires , al vielhum o als estrangièrs , l'òme abstrach s'escafa dabant l'Ome plaçat disn son context social e economic.
La constitucion de 1848 represente donc un grad entre la concepcion dels drèchs de l'òme centrada suls drèchs civics e politics e la concepcion modèrna dels drèches de l'òme , ont los drèches economics e socials son considerats coma tan essentials e indisociables dels primièrs.

Se vei que totas aquelas paraulas son plan d'actualitat