La menina4

- e lo Joan aprèp de que faguèt…

- o ben se’n tornèt a l’ostal. Qu’èra tardièr e que la Joana èra ansiosa. Era pas lo primièr còp que lo Joan s’atardivia…

Se vesia plan qu’èra cansat. Jitèt lo beret sul lièch. Se tenguèt al cap de la taula lo cap entre las mans, mud. Joana se sarrèt…Per li parar l’assieta . Joan l’agachèt pas. Los enfants dins un canton gausavan pas sonque de bolegar un dèt. Ara crentavan lor paire.

- mas de que i a Joan ?

- ren, t’en faguès pas…

- mas vèsi plan que quicòm te tafura…

- ….…

- Totjorn ça même…. lo segrèt…. Mas Joan te cala pas …

-

Joana sentiguèt un gant de fèrre li sarra lo còr. Joan se calèt , los uèlhs perduts dins lo voide. L’ausissia pas. Degun lo comprenia pas. Sa quita femna li demandia d’oblidar de cercar los segrets de la natura. Sa quita femna l’escotava pas. Qu'i avia de mai important? S’enfosquèt :

-Joana te disi que ièu vòli saupre just un tròç de segrèt …Es tot…Aprèp t’apromèti que tot anira plan.

- Mas Joan ?

- A … laissas m’estar

Joana s’acantonèt a l’aiguièra. Los enfants avian jà minjat . Jogavan sens far de bruch. Defòra se podia veire una luna esblaugissenta. L’èr èra lèugier e dolç. Lo vent amanhagava los penjals cuberts de castanhals, de fraisses, de roires. Joana colquèt los enfants, sens oblidar de lor far lo poton. Li prenguèt una mièja ora. Quand se rebirèt Joan èra totjorn apiejat a la taula la tèsta entre las mans.

Lo sonèt tres còps sens qu’ausa. Levèt lo cap enfin, despenchenat, palle los uèlhs treblats coma los d’un peisse mòrt. Li soriguèt enfin, mas del dedins, e la Joana creguèt que tot aquò feniria per li passar.

Mas lo lendeman, lo subrelendeman, tornamai, seguiguèt lo cocut, la mostèla, lo rabas. Tornamai los perdèt. Oblidèt de trabalhar. Perdèt de temps. Perdèt lo manjar e lo dormir.Perdèt d'argent e de comandas. De fach perdèt la quita la santat que quicòm se demarguèt dins son èime e l'òme se metèt de desparlar.

La setmana seguenta gaitèt la volada d’una agla sus los serres. Puèi la fugida d’un tordra. Lo camin misterios de las formigas. Lo prètzfach de l’esquiròl, de la besenga o encara la passejada trufarèla de la mandra tal un trach roge pel valat, entre las matas.

Consi ne parlar de totas las bestias qu’espiguèt sens trobar cap d’una ombra de responsa per desassedar la curiositat. Pas ren ? Gaireben levat un can ensalvagit que li mostrèt lo cais quand se sarrèt de son trauc fonsut entre las raices d’un rore e que li parlèt, d’una votz enraucida …. Qu’èra pas de creire.

-De que vòls òme?

Que Joan èra desalenat … Demorèt mud… Coma estavanit. Vivia un raisve. Era pas possible Era a mand de venir fat. Un demai de luciditat li comandèt de fugir e de pas escotar ‘quela bestia pudenta cubèrta de pesolhs, de nièras, de langastas. Un còp de mai la curiositat lo trapèt ambe sas arpias. Cò que tant esperava… e que lo tuava dapassèt. Lo grand segrèt de la natura…Enfin una bèstia li respondia…

-ièu…. Començèt…. Ièu … tussèt…

-parla…. Agantèt l’autre. Que vosautres quitarètz jamai de nos secutar ?

- Que non…. ièu vòli saber lo tèu segrèt….

-A A A A A. Paure nèci….. Lo mèu segrèt….. I ten vertadièrament. ?

Lo can mitat lop se lequèt les bregas de plaser. S’i vesia las còstas, mas parlèt del fons de sa jaça escura, coma un rei en lo descarant d’un èr fièr.

-A bon e que vòls saber ‘xactament ?

Joan virèt francament vergonhos.

- lo segrèt de la natura , e lo del cocut tanben e de la mandra….

- Pas qu’aquò ? A A A se reganhèt … Menuta parpalhòl…. Cada causa en son temps. Ièu ne’n coneissi pas qu’un…. Lo mèu e lo de ma raça…

L’autre lo mespresava dubèrtament mas lo Joan rengolèt son orguèlh d’òme e bufèt..

- Oc …. Va plan…Alara lo tèu…De ta raçà ?

- Mas es perilhos sabes …. De coneisser lo segrèt….

- perilhos ?

-E Oc ….. L’ai pas jamai dich a degun…. Se t’o disi, ariscas plan de ne crebar. Gaita çò qu’arribèt al Titin de Malaval, lo truca luna de Sant Antonin que marcha de longa mitat nus, e falord, e d’unes còps en cridant coma un ase. Qu’un còp parlèt ambe una alabrèna crèsi …E veja la resulta!

- Titin ?

- Oc lo Titin…Lo falord. .Mas uèi, soi cansat, es tròp tard, qu’ai un talent que lo vèsi sautar, e nos veirem un autre còp. Parlem pauc. Quand tornas a praici ?.... Pas grèu, vèsi tot çò que cal. Escota plan, ven aqui deman de matin, ambe un boçin de mangiscla de las bonas e veiren çò que podriai plan te dire …. Que me cal consultar los patrons que se pòd pas tot dire e benlèu ges de ren.

- A la meteissa ora qu’auèi … a non de matin ….los patrons… Que tot s’emescla...

- Oc que sias oblidos paure, que senon seriai partit sus l’autre travèrs acò de Tramesaigas…

Joan se’n tornèt en mormolhant los mots de las pregarias e de reconeissança. Diu enfin li fasia sinhe. Li entredubrissia la pòrta del Segrèt. Se pòd dire que Joan tocava pas la Tèrra, non que volava lo Joan, que son cap fregava las nivols. Que los rais de solhèl li alisavan la cara li penchenavan los pelses, en mirgalhant lo cèl de belugas que rajan de rais de fuòcs esbrilhaudents. Se podia dire tanben que se sentissia coma un envejat extraordinaria, que quand se virava susprenia tota l’aucèlilha que voletejavan, pipachroge, besengua, tordre, trida, perdigalh un fum de bèstias li mostravan la rota. Tant que n’oblidèt de tornar prendre sos aplèches qu’avia daissats sus un tronc, dins la clarièra ont avia trabalhat pas sonque una oreta d’aquela matinada malastrosa ont comencèt grèuvament de perdre la cibola. Mas aquò o sabiai pas encara la Joana, la familha e que lo Joan el jamai o comprenguèt…

A l’ostal cridèt los enfants :

-calatz vos un pauc…. Qu’escoti ièu….

Al luòc d’èstre content, vaiqui que volia contunhar son raisve.

Totes de plorar. Joana reconeissia pus l’òme que la brèçava entre los auvaris o las tempèstas. A Joan li prenguèt la tissa de cridar pus fòrt que los gingolaments dels nens .

- escotatz que vos disi que lo can parla, parla …..ausissètz ?

Avia los uèlhs enlucernats, la boca entredubèrta , e bufava tal un possedat.

E de tustar del pè lo vièlh can, un epanhòl-breton , brave caçaire de son estat, ara retirat de la vida de la sauvatgina, que sol li demorava lo plaser de se recordar las perseguidas enebriantas, la cerca afoganta, puèi d’escorsar lèbres e perdigalhs, segond lo biais d’un can plan meritant, e remirat de son jove temps, e que gemegava doçament en agachant lo mèstre ambe d’uèlhs de morent, alara que tombava sus el la trica acarnassida ,qu’avia pas jamai tastada de la vida, levat un còp, qu’èra partit se minja un conilh dins lo bòsc, se pensant que lo mèstre que n’avia jà dos dins la banasta, o podia ben li’n daissar un. Un caborditge passagièr, un moment de folia que li tornèt jamai.

Subte la grand s’arrestèt de parlar e me faguèt lo poton de la nuèch…

Mas la te dirai la seguida deman que per uèi n’i a pron…