La menina disia

La menina disia.

Quand èri jove, davegadas, la maire me butava al tren de Milhau, e lo pepin venia me cercar a la gara, que podiai viatjar coma un grand , dins una de las veituras de fusta vèrdas , de classa tresenca , ambe de siètis del meteis metal, coma se fasian encara dins las annadas cinquanta , ambe una pòrta dabant cada compartiment , e de veiral qu’òm podia baissa de son grat, e alenar aital l’ èr empudesit de tuba negra de la maquina de vapor . Mas que, solide, tot n’ èra encara milhor se la locomotiva 2D2, la gròssa que parcavan a Briva de costuma, la que bufava de vam fum e escarbilhas, tal un dragon de legenda, èra jontada per rebalar las cinq o siès veituras vèrdas, que cracinavan dins cada corba del camin de fèrre, e sautavan coma las cabras quand las ròdas passavan sus cada jonch dels ralhs.

Lo viatge començia dapassèt e se perlongava docament. Dins la còsta de la muralhassa, onte i aguèt en 1943 una lutja feruna entre los alemands e los maquisards, lo tren tapava bravament lo 40. Passat Engayrèsc , al ras del sanatorium, lo tren freinava qu’i avia una dels mai fòrts penjals d’Euròpa pels trens, pareis , e donc la maquina semblava de trantalhar per amontairar, dabant un dels mai bels païsatges que se poguèsse veire , prenià la davalada cap a la valòia de Tarn, lo païs dels cerièrs , e lo tren contunhava en permejant qu’i avia d’endrèches, ont las fondacions del camin de fèrre alisavan , que la Terra debordelava poderosament, subretot dins un ròdol sonat « Lo Rascalat » e ont se fasian de longa de trabalhs d’enrocassament.

A la fin de la rampa, just a la dintrada d’Aguassac , gaitavan los bauçes per veire los voldras… Ara an desparegut, un temps los caronhards dels Causses emplenavan lo cèl. Mas pareis que son tornats auèi los aucèls de las alas gigantas.

Un temps los creseguèron mòrts, que se’n vesiam pas pus d’aucelasses de las arpias d’aram , que netejavan los Causses de totas las carònhas , singlars nhafrats pels caçaires, oèlhas casudas dins un avenc, o per d’unes trufaires sògras, e vièlhs rics , o repapiaires asirats per lo gindre o la nòra.

D’Aguessac entrò Milhau lo tren prenia de la celeritat per far una intrada trionfanta dins la gara a 70 quilomèstres per ora . Ne’n resultava totjorn la necessitat de frenar a tota « blenda » per s’arrestar al nivèl del cai.

Dròlle o sentissiai plan lo poder de la maquina e tenia la certituda que ren podria pas arrèstar lo vam del progrès e n’èri fièr d’aquel bruch poderos …

Davalat sul cai, cercavi lo pepin . S’èra trobat de companhia m’esperava sus un banc, a l’ombra de platanas, en parlant dins nòstra lenga que s’ausissia pertot. Me fasia sinhe e se levava en mormolhant coma per el : te lo duganèl, te sias pas perdut ?

-En rota que la mameta nos espèra…

Prenian totis dos lo baloard , e acorchissia la marcha pel carrièron de la gleisa. Cada còp me mostrava de luènh la plaça del Mandaros en disent :

- te fosiquet es aqui que sias nascut per minjar la tia part de cambajon sus la Tèrra.

Me parava pas la man. Aimava pas de jogar al papin. Disia que las femnas fasian pas que de confir los dròlles, « los poirir ». Solide qu’el n’avia viscut de duras. A uèch ans foguèt logat que la sia familha podia pas noirir totes los mainatges. Me contava que partissia a Bézièrs ambe son paire, per las vendemias, que fasian lo camin a pè… Era normal a l’epòca. A ièu la distançia me pareissia impossible de far. Quna idèa estranha, que de còps li gaitavi las cambas en me demandant consi se podia far.

Tre passat la pòrta de l’ostalas a l’angle de la plaça de la Capèla , e de l’avenguda del pont Leroge, la menina me quichava contre son pitre coma se venian d’escapar a la mòrt. Aimava tròp son monde . Era ansiosa. Li auria calgut tener los pròches pas qu’a tres passes d’ela. Cò qu’èra impossible.