mardi 15 avril 2008

La menina disia 3


- Meme conta-me una istòria

- Non qu’es ora de durmir..

- Si; la de l’altre sèr que l’as pas acabada..

-

- ane Meme pòdi pas dormir, que i a una bèstia jos lièch…

- Non i a pas cap de bèstia… levat tu.

- Meme ai paur…

-

E aital i tornavi, ressegavi del melhor, miètja orada se calia, de cridar, de gingolar, de gular per un mal de ventre que me donada las tressusors, e la menina fenissia de plegar. Totjorn lo ventre ganhava. Que los vièlhs sabian plan que lo maquina del ventre es totjorn a mand de se desmargar. Ausissia craïnar lo somièr. Sabia que repotegava la grand. Puèi que cercava a paupas las pantoflas e prenia cap a la mèuna iscla de solitud al cap del corredor. E me butavi de l’autra costat del lièch per li far de plaça. Aital me trobavi jos la fenèstra que m’ofrissia un brave boçin de cèl.

Aital , d’una nuèch d’estiu, que me contèt una istòria, que la luna revertava un platèl d’argent.

- lo vèses ?

- que ?

- l’òme vièlh sus la Luna !

- un òme vièlh ?

- E oc, ambe son fais de gavèls sus l’esquina..

- son fais sus l’esquina ?

- gaita com’es plegat jol pes de la lenha...

- de la lènha ?

- alara lo veses ?

I vesia pas res. Sai qu’èri encara tròp espaurugat. Mas pauc a chau pauc, malgrat los uèlhs emplenats de lagremas, e en permejant, comencèri de veire d’ombras movedissas. E lo capèl. De segur d’en primièr trapèri lo capèl. Aprèp i vejèri milhor la siloèta, la bloda larja coma la dels maquinhons del mercat de Laissac. Miracle qu’en agachant prigond, en sarrant las parpèlhas vesiai plan las mostachas, la saca, la cana, los esclòps… Oc caminava l’òme vièlh sens se revirar sens que se poguèsse veire sa cara tota rufada…

- alara que lo veses ara ?

- oc mas de que fa amont ?

- l’as trapat ?

- Oc

-escota, vai te contar l’istòria del Papeta de la Luna…

-del Papeta ?

- un còp èra, aquel òme, e me mostrèt la Luna del menton, vivia sus la Tèrra. Era boscatièr. Partissia de matin de son ostal per far son mestièr tant penible. Era un brave òme trabalhador. Trabalhava del matin al sèr e s’arrestava pas que per remirar l’obra de la natura. Era maridat a la Joana de Compeyre, un vilatjòt vesin de Montjòvi que coneis pas, e li èran venguts quatre dròlles e cinq joves. Cò que fasia nòu bocas atalendas e un bresilhejadis pas possible entre las quatre parets de l’ostalon. Solide que per trapar d’argent de la noiridura calia pas caumar.

Mas aquel valent tenia sa tissa, e çò que se sona una dèca de l'esperit. Una mena d’orgulh que li venia naturalament d’una qualitat dison los uns o d’un sin dirian los autres. Crentava pas de dire qu’ aje lo temps e seria capabla de comprendre los segrèts de la nature, es a dire de Diu. Era pas missant com’ òme mas s’acaprissèt d’escotar la masca orgulhosa, sorre bessona de l’orgulhasa curiositat, que li bufèt l’idèa falorda, l’envèja de tot devinhar. Aital qu’un jorn, al bòsc, ausiguèt cantar un cocut dins una mata espèssa. Per exemple! Lo drac te lo trapèt per l’orgulh, vaiqui que se metèt dins l’idèa de lo seguir, de veire per que, aquèl aucèl trufaire, sibla pas que doas notas garrèlas, sornas e pas gaire musicalas. Per qué sibla? . Onte se vas de rescondons ? Per que construsis pas son ostal coma totes los autres? A pas lo temps? Aital milanta questions totas las mai bèstias las unas que las autras. Sens jamai trobar l'ombra de la debuta d'una mena de responsa , que paresca sensada, , entre que lo paure Joan se quilhava com'un gal per cridar son ansia...

Joan galopèt , Joan lo sèu nom vertadièr. Joanon coma li disia la sia maire, mas los autres s'espatavon de rire e l’escaisonèron lèu « Furgacèbas » que lo monde d’aquel temps sonava los òmes valents d’un biais risolièr, qualque còp crudèl.

Aquel jorn donc, lo Joan se levèt d’un còp del tronc ont s’èra sietut per dinar e cridèt coma un falord:

- e tu lo cocut finiras ben per me dire ton segrèt. E per que canta ? Paraula de Joan lo Furgon…

E escupiguèt per jurar... Mas cal pas insolentar los aubres o las flors, las bèstias tanben quand òm viu de çò que lo bòsc ofre, que la natura porje, per lo que sab remirar, niflar , alisar , paupar , e cantar subretot cantar. La natura aima d'ausir cantar un boscatièt mème se copa sens piètat, ambe la destral brancas e aubres, que sab dins la sia sapiença que l'òme dèu noirir son niu; mas la natura asira l'òme que sanha la tèrra per li panar son tresaur , e castiga lufanos que trapa com'un panaire , çò que li agrada sens jamai cantar per mercejar.

Qu'es aquela ombra que passa pels fraisses , garrics, amorièrs? Sens levar lo cap al cèl? Es lo Joan . Lo Furgairon. L'orgulhos. Mesfisém nos que va agantar l'aire , l'èrba, lo vent?

Subte sautèt dins las brugas, las falguièras, los romècs. Entrevejèt, entre las brancas bassas dels fraisses, la tofa jauna de plumas que s’èra pausada gaireben pròche, pas qu’a un centenat de mèstres. Lo seguiguèt dapasset a la debuta. L’autra fasia que de voladas de trente mèstres mas s’enauçava tre que lo Joan començava de veire milhor son uèlh en forma de bola negra. En camin perdèt son quinhon de pan. Sens i soscar se metèt de correr. Mas l’autra contunhava son biais. Pòd totjorn corre. COU COU. Dos tons. Se mesfisava de l’òme dempuèi qu’èra nascut coucou. Praquò lo coneissia plan lo Joan Furgairon. Même que l’aimava, escas un pauc, que Joan lo « Furgairon » li auria pas jamai fa de misèrias, a sa raça, que d’en prumièr avia quitat de caçar l'òme e qu’èra pas missant.Caluc. Oc . Venia fòl. Mas lo coucou qu’aimava pas sa curiositat. Los cocuts ambe los cocuts, los òmes ambe los òmes e las oèlhas e vedèls seràn plan servadas.

E puèi de que cercava apr’aici ? De tot biais lo trobaria pas jamai lo segrèt de la natura lo paure colhon.

Per aquò far, Dieu fisèt als cocuts la tòca de servar d’unes segrèts que l’òme dèu pas saupre.

Lo cocut se revirèt. Lo Joan susava coma un buou e trescolèt dins las fuèlhas. Per astre abans de l’avenc de la Mijalana, mas pas tant luènh qu’aquò. Era benastruc s' afalèt pas qu’a très mèstres d'i cabuçar. Paure diable. Bufava come un buòu. Tornèt prendre alen. E se metèt a furgar las fuèlhas per trobar lo porta moneda , que manquèt venit capbord de paupèjar mièja orada. Puèi d’un còp vejèt que lo solelh avia tornat. Se levèt com’un ressòrt e tornèt a la copa de fusta lèu, l’esperit copable, l’arma desvariada, lo còr tresvirat. En se prometènt de pus s’acapriçar aital.

Curios que l’esperit de Joan. Om auria dich qu’èra triste. Fasia bel temps per trabalhar, e l’èr èra tebès, coma lo buf d’un nen contra lo sen de la sia maire. D’aucèls se sonavan d’un boisson a l’autre. Un pluèja recenta t’avia far grèlhar de campariòls de pertot. A tres passes d’onte èra sietut i avia una padenada de cèpas. Una vertadièra capelada. Dins lo valat se vesia de pertot las flors jaunas de las giròlas. Mas i soscava pas. Non, i volia pas pensar.O podia pas. Son ansia li donèt envèja de vomir. Per qué volia sonque viure ambe son dòl? e sa question impossible? pausava de contunh coma s’un clavèl s’i ficava dins la cervèla. Se trachar dels segrets de la natura, que sentissia plan lo Joan que totis a l’entorn, òmes bestias e plantas se trufavan de son falorditge e de son orgulh sens tèrmes.

La Grand marquèt una pausa.Era bona contaire...

- mas meme al cocut, qual es lo segret ?

- es un segret se vòls, que lo ten de la Maria del Bès. Ditz que lo cocut susvèlha la color de las fuèlhas. Diu li fisèt pas qu’aquela tòca. La color de la fuèlhas subretot per tindar la davalada…

- la color de las fuèlhas ?

- e oc.

- simple es lo cocut qu’espiga lo sinhal per las sasons, subretot la davalada…

- la davalada ?

- oc, quand las fuèlhas se cubrisson de rovilh…

- e Diu…

- e Diu fiquèt dins lo cap estrèch del cocut lo ròtle de velhar a la seguida de las sasons, me diguèt la Maria. Mas solament per la color de las fuèlhas….

  • de las fuèlhas?

- alara lo cocut canta COU COU quand tot va plan ?

- benlèu... degun o sab….

Agachèri per la fenèstra. Una nivol venguda del diable envelèt l’astre blanc. Lo vièlh òme al sac de lènha desapareguèt. Me calguèt acostumar los uèlhs un momenton per lo trapar, quand la lutz tornèt…

Aucun commentaire: